Roofs 2002-05-12 Beken nooit schuld

Bij brand op het dak is het (voor)oordeel snel geveld. Dakdekkers met branders in de weer met piepschuim, dat is vragen om moeilijkheden. Het vooroordeel blijkt zelfs na uitgebreide onderzoeken en stellingname van deskundigen hardnekkig. Ondanks de geduldige en onderbouwde reacties van de industrie blijven berichten verschijnen in de pers. Aanleiding voor Chris Appels om nader huiswerk te verrichten en u vlammend te berichten. De EPS isolatie blijkt uit simpele proeven net zo min licht ontvlambaar als de industrie die het vervaardigd.

Het overkomt iedere bestuurder van een voertuig wel eens. Een moment van onachtzaamheid leidt tot ongewenst contact met een medeweggebruiker, met als gevolg dat de voertuigen hersteld moeten worden bij een schadeherstelbedrijf. Direct na het ongewenste contact volgt het invullen van het bekende schadeformulier. Aan de hand van een vragenlijst moet uiteindelijk blijken wie de schuldige is en wie er moet betalen. Op dat formulier prijkt de waarschuwing: “Beken nooit schuld” of een advies van gelijke strekking.

Deze opmerking hebben we natuurlijk niet zelf verzonnen maar is afkomstig van de verzekeringsmaatschappijen. Die menen dat betalen van de schade één van de vervelendste kanten is van het verzekringswerk. Schuld bekennen is overigens nooit leuk. Jezelf als schuldige aanwijzen is het laatste wat je doet. Waarschijnlijk is het een typisch Nederlands trekje. Als we dan ook nog eens door de verzekeringsmaatschappijen worden aangemoedigd om nooit schuld te bekennen, ja, wie haalt het dan nog in z’n hoofd om het wèl te doen.

Waarschijnlijk staat in de arbeidsvoorwaarden van dakdekkers dat schuld bekennen niet mag. Als er fouten worden gemaakt, ligt het altijd aan een ander, maar nooit aan hen. Met enige regelmaat verschijnen er artikeltjes in de (bouw)kranten of tijdschriften die melding maken van snel om zich heen grijpende branden tijdens werkzaamheden op het dak. Branden veroorzaakt door het gebruik van isolatiemateriaal EPS (geëxpandeerd polystyreen). Natuurlijk kan er zonder vuur geen brand ontstaan. EPS-isolatie ontbrandt niet vanzelf. Een dakdekker gebruikt open vuur, dus kan in ieder geval van betrokkenheid van de dakdekker worden gesproken. Wat zou dan de oorzaak zijn van dakbranden tijdens werkzaamheden op het dak? EPS-isolatie wordt al jarenlang toegepast als isolatiemateriaal voor platte en hellende daken. In de loop der jaren is EPS uitgegroeid tot marktleider op het platte dak. Als we kijken naar de prijs-kwaliteit verhouding bestaat er geen materiaal dat met EPS kan wedijveren.

EPS in SE-uitvoering

EPS behoort tot de groep ‘brandbare’ isolatiematerialen, waarin ook onder andere kunststofschuimen zitten als PUR en PIR. Deze groep isolatiematerialen wordt meestal toegepast in ‘warm dakconstructies’. Dat wil zeggen dat de isolatie is gelegen boven de constructieve laag en onder de watervoerende (bitumineuze) laag. De meeste bitumineuze systemen worden via een brandsysteem op de isolatie aangebracht. Dat impliceert dat het isolatiemateriaal bestand moet zijn of beschermd moet worden tegen een kortstondige temperatuurbelasting. In het geval van EPS wordt in de meeste gevallen gebruik gemaakt van een cacheerlaag of wordt er in het werk een bitumineus materiaal gebruikt dat de rol van de cachering overneemt. Sinds circa 10 jaar brengt een aantal gerenomeerde fabrikanten uitsluitend EPS in SE-uitvoering op de markt. SE staat voor ‘Schwer Entflammbahr’. De SE-uitvoering wordt verkregen door een HBCD in de grondstof te brengen. Eenmaal aanwezig in het EPS, behoudt het materiaal zijn brandvertragende eigenschappen. Ze gaan niet verloren door bijvoorbeeld veroudering. Hiermee wordt niet beweerd dat EPS daarmee onbrandbaar is. Het materiaal wordt brandvertragend gemodificeerd. Dat wil zeggen dat wanneer de vuurhaard wordt weggenomen het nog brandende EPS zichzelf zal doven. Kortom, indien een EPS-isolatie van goede kwaliteit wordt besteld, een dakbedekkingssysteem wordt gekozen dat is afgestemd op de keuze van de isolatie en dat ook met vakmanschap wordt verwerkt, dan is het haast onmogelijk om tijdens uitvoeringswerkzaamheden op dak brand te krijgen. En toch lezen we geregeld dat de isolatie de oorzaak is geweest van de brand op een dak. Spelen er andere zaken een rol? Onlangs zijn op het terrein van EPS fabrikant Unidek in Gemert brandproeven gedaan. In het kader van productontwikkeling en concurrentieonderzoek worden daar regelmatig praktijksituaties nagebootst. Daarbij wordt onder meer gekeken naar het brandgedrag van materialen, toegepast in de ‘end use conditions’.

Proeven op Dijkotop

Naar aanleidng van wéér een artikel ín Cobouw, nu met de mededeling ‘Polystyreen mogelijk oorzaak brand’, is een aantal proeven gehouden op Dijkotop EPS-dakisolatie. Tijdens ‘buiten’omstandigheden met harde wind is op een dakmodel met stalen dakprofielbeplating een EPS dak-isolatieplaat gemonteerd. De EPS werd op ontbranding zoals dat in de praktijk zou kunnen voorkomen getest. Als eerste werd rechtstreeks een brandende dakdekkersbrander op het isolatiemateriaal gelegd. Dit om te kijken of er sprake zou zijn van ontbranding van dakbedekking, cachering of isolatie. Na circa 10 minuten bleek er geen ontbranding van welk materiaal ook plaats te vinden. Vervolgens is de brander op een zijkant van de EPS gericht, zodat de vlam onder de isolatie in de canalure ontstoken zou kunnen worden. Is de eerste situatie voor te stellen als praktijkgerelateerd, de tweede is een extrame situatie die verder gaat dan de wildste praktijk. Zoals was te verwachten, smolt de EPS voor een deel weg en werd de (bitumineuze) dakbedekking ontstoken. Nadat het vuur onder invloed van de wind de APP dakbedekking had bereikt, werden de vlammen wat groter. Het EPS bleef 500 mm aan weerszijden van de brandhaard intact. Opvallend was de hoeveelheid gesmolten en brandende bitumen die in de canalure stroomde. Na 16 minuten (!) was het einde van het proefmodel bereikt en werd besloten tot blussen. Een flauwe waterstraal was voldoende om het geheel te doven. Na 16 minuten was de brand dus nog gewoon beheersbaar.

Wat gaat er dan mis op daken? Heeft de dakdekker zijn (verplichte) brandblusmiddelen voor elkaar? Is er wel gekozen voor een goede SE-uitvoering? Is het vuur niet te lang onopgemerkt gebleven? Zijn de verwerkingsvoorschriften wel juist opgevolgd? Of is er sprake van de invloed van verzekeraars: “Beken nooit schuld”.

Voor wie het zelf wil zien, de videoband met opnames van de hierboven uitgevoerde brandproeven is aan te vragen bij Unidek Bouwelementen te Gemert, telefoon 0492-37.81.11.

Dhr. C. Appels, Unidek Bouwelementen BV