Roofs 2002-05-26 ICT biedt de bouw verschillende kansen

In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken stelde ir. D. Spekkink een rapport op over de kansen die een juist gebruik van de Informatie- en Communicatie Techniek (ICT) de bouwsector biedt. De uitkomsten die het onderzoek opleverde, werden vastgelegd in ‘Next Generation Scenario (NGS), ICT in de Bouw’. Het NGS is bedoeld voor alle bedrijven die nadenken over en actie willen ondernemen op een of meer van gebieden waarop ICT kansrijk is. Die liggen vooral bij de (interne) bedrijfsvoering, de mogelijkheden voor nieuwe samenwerkingsverbanden en het ontwikkelen van innovatieve ICT-producten en diensten. Hieronder volgt een samenvatting van het 32 pagina’s tellend rapport

In het NGS geven vertegenwoordigers van het Nederlandse bouw- en ICT-bedrijfsleven, ondersteund door het Ministerie van Economische Zaken en Senter hun visie op de rol van ICT in de bouw en hoe die te coördineren. Met behulp daarvan wordt aan bedrijven in de bouw (in brede zin) richting gegeven aan manieren waarop ICT werkprocessen of eindproducten kan beïnvloeden, vergemakkelijken en/of verbeteren. Kortom, hoe kunnen de doelstellingen van het Actieplan ‘Concurreren met ICT- Competenties’ (CIC) worden toegepast op het terrein van de bouw.

Actielijnen

De ICT-ontwikkelingen zetten zich in snel tempo voort en dat heeft de komende jaren verstrekkende gevolgen, met name op het terrein van de internationale concurrentie. Om te zorgen dat Nederland de slag hier niet verliest, stelde het kabinet voor de komende jaren bijna € 110 miljoen beschikbaar voor de uitvoering van genoemd actieplan. Dit omvat drie actielijnen:

- ICT -doorbraakprojecten: opgebouwde ICT-competenties omzetten in praktische, innovatieve toepassingen en die snel verspreiden in de economie;
- ICT-kennis en technologie: publieke en private kennisinfrastructuur versterken;
- Efficiëntere inzet van ICT-deskundigheid: stijging van arbeidsproductiviteit door verbetering van de kwaliteit van software.

Uit onderzoek blijkt dat ook de bedrijven in de bouw hun concurrentievermogen kunnen versterken als zij de innovatieve mogelijkheden van ICT toepassen in processen, maar ook in producten en diensten. De bouw zou hiertoe moeten gaan samenwerken met ICT-aanbieders (bedrijven en kennisinstellingen). Deze samenwerkingsprojecten kunnen bovendien in aanmerking komen voor subsidie uit de regeling Technologische Samenwerking.

Toekomstvisie

Een Next Generation Scenario is een snelle blik op de toekomst, geformuleerd vanuit de markt en gericht op toekomstige producten en diensten én de stappen die nodig zijn om deze visie te vertalen naar de werkelijkheid. In het bijzonder de technologiebehoeften. Het NGS ‘ICT in de bouw’ is een voorbeeld van een dergelijke breed gedragen visie die onder meer een basis kan vormen voor investeringsbeslissingen.
Het NGS is geschreven ‘vanuit een positie over een jaar of zeven’, omdat ervaring heeft aangetoond dat voor een succesvolle implementatie en exploitatie van technologische innovaties een overeenkomstige periode nodig is. Waar het om gaat is dat mensen, bedrijven en kennisinstellingen worden geïnspireerd tot concrete innovatieprojecten, projecten die de ICT-competenties, en daarmee de concurrentiekracht van de gehele Nederlandse bouw (B&U en GWW-sector) versterken.

Voorwaarden

Voor foutloze digitale informatieoverdracht is standaardisatie van vakinhoudelijke informatie en informatica een noodzaak. In de Nederlandse bouw lopen diverse initiatieven om te komen tot die standaardisatie.
Binnen het NGS ‘ICT in de Bouw’ komt dat neer op vier hoofdaspecten:
- ‘business to client’
- ‘business to business’
- ‘interne automatisering’
- ‘intelligente producten en diensten’

Business to Client

De afstemming tussen vraag en aanbod in de bouw zal in de nabije toekomst een belangrijke concurrentiefactor zijn. ICT-applicaties stellen aanbieders in staat om snel te reageren op wensen van eindgebruikers en hen snel inzicht te bieden in mogelijke consequenties voor onder meer de kosten, de doorlooptijd en de exploitatie. Ontwerpen worden met simulatiemodellen automatisch getoetst aan prestatie-eisen en wet- en regelgeving.
Bij het realiseren van een bouwwerk wordt de gehele levenscyclus in acht genomen, van initiatief tot sloop. Omgekeerd worden ontwerp- en uitvoeringsgegevens met behulp van ICT -applicaties hergebruikt in de exploitatiefase van het bouwwerk, zodat onderhoud, renovatie en functionele aanpassingen doelmatig kunnen worden uitgevoerd.

Het vroegtijdig nadenken over de exploitatiefase is direct van invloed op bouwtechnische innovaties. Aanpasbaarheid aan veranderende gebruikseisen in de gebruiksfase speelt daarbij een hoofdrol. Er wordt niet alleen ontworpen voor de eerste gebruiker, maar ook voor de generaties daarna. Opdrachtgevers maken beheer en onderhoud onderdeel van de opdracht, zodat de aanbieders zelf veel belang hebben bij het rekenen met levensduurkosten.
Combinaties van architectenbureaus en productiebedrijven bieden systemen aan, waarmee afnemers online hun eigen woning of bedrijfspand ontwerpen. De architect is daarbij de systeemontwikkelaar en de adviseur van de klant. De klant is niet gebonden aan standaard componentafmetingen. Zodra het ontwerp klaar is, drukt de klant op een knop en worden automatisch specificaties, stukslijsten en een begroting aangemaakt.

Business to Business

Het bouwproces zal over een aantal jaren in belangrijke mate geïntegreerd zijn vormgegeven. Opdrachtgevers kunnen, afhankelijk van hun wensen en doelstellingen, kiezen uit een menukaart van contractvormen. Niet alleen de bouwwerken worden ontworpen, ook het uitvoeringsproces, het onderhoud en de exploitatie in hun onderlinge samenhang. Deze leiden ten opzichte van het jaar 2000 tot reducties van soms wel 20 à 30% van de totale projectkosten en tot een aanzienlijke verkorting van de totale doorlooptijd.
Hergebruik van informatie en kennis van ICT speelt een sleutelrol bij het transparant maken, delen en beheersen van projectinformatie.
Ontwerpen worden direct doorvertaald naar producten die elektronisch worden besteld en/of gemaakt en ‘just in time’ worden geleverd. Informatie wordt in één keer binnengehaald, vastgelegd en simultaan gebruikt door alle leden van een bouwteam. Het delen van kennis leidt vaak tot vaste samenwerkingsverbanden (co-makerships). Partners in zo’n keten bewegen steeds meer van een gelegenheidsalliantie naar vaste allianties rondom producten.

Interne automatisering

Grotere bedrijven hebben systemen voor Enterprise Resource Management (ERP)- en Corporate Resource Management (CRM) geïmplementeerd. Daarin zijn - afhankelijk van aard en omvang van het bedrijf - zaken als de bedrijfsadministratie, projectadministratie, inkoop (E-business) voorraadbeheer, werk- en materialen en stromen en capaciteitsplanningen voor mensen en materieel volledig geïntegreerd.

Projecten zullen eerst virtueel worden gebouwd waarbij technische en logistieke problemen zoveel mogelijk worden opgespoord en opgelost, zodat improvisatie op de bouwplaats tot een minimum wordt beperkt. De nadruk ligt op procesoptimalisatie door co-makership, goede communicatie en standaardisatie.
Het bouwen op bouwlocatie zelf is een kortdurend proces, een korte episode in de totale levenscyclus van het bouwwerk. Maatschappelijke overlast wordt zo tot een minimum beperkt en bouwwerken komen snel beschikbaar voor exploitatie.
Op de bouwplaats werken verhoudingsgewijs weinig mannen en vrouwen, die mobiel communiceren met ‘kantoor’, gebruikers, opdrachtgever en andere bouwpartners. De verhoogde aandacht voor logistieke processen, leidt tot de ontwikkeling van nieuwe bouwtechnieken. Voorbereiding en productie verschuiven meer en meer naar de fabriek, de uitvoering op de bouwplaats heeft overwegend het karakter van assemblage van geprefabriceerde bouwdelen. Industrieel, flexibel en demontabel bouwen (IFD) is een geaccepteerde praktijk.

Intelligente producten en diensten

Een voortdurende beschikbaarheid van gegevens over de toestand waarin bouwwerken verkeren, wordt steeds belangrijker voor het functioneren van de Nederlandse maatschappij en economie. Er worden intelligente producten voor monitoring ontwikkeld en toegepast, zoals zelfsignalerende storingsmelders en elektronische signalen die onderhoudsbeurten aangeven. Beheers- en onderhoudstaken kunnen hierdoor efficiënt worden uitgevoerd en het karakter ervan verschuift van preventief naar ‘just in time’.
Tenslotte zullen robots en manipulatoren (door mensen bestuurde elektronische machines) werkzaamheden overnemen die een grote nauwkeurigheid vereisen en fysiek zwaar of geestdodend zijn. Dat gebeurt in de fabriek bij de prefabricage van bouwdelen, maar ook steeds vaker op de bouwplaats.

Tenslotte

Het NGS is aangeboden aan 32 brancheverenigingen in de bouwsector en in april ook aan de orde geweest op de Bouwrai te Amsterdam. Voor partijen die nadenken over en actief bezig zijn met innovatieve ICT projecten zal het rapport zeker nog een vervolg krijgen.