Roofs 2003-06-18 25 jaar oude EPDM-daken onder de loep

ing. Gunther Guinée

Om de levensduurverwachting van EPDM-dakbedekkingen aan de praktijk te toetsen, onderzocht ing. Heinz Götze - onafhankelijk expert op het gebied van daktechnieken, isolatie en bedekkingen en in Duitsland ook wel eens 'de paus van het platte dak' genoemd - een drietal daken, die waren bedekt door EPDM van de Belgische fabrikant Prelasti. In Nederland wordt dit materiaal verkocht door EPDM Systems uit Lemelerveld. Na 25 jaar dienst bleken deze daken, ondanks een vrij zware belasting, de tand des tijds goed te hebben doorstaan

Op 19 september 1996 werden dezelfde daken ook al onderworpen aan een gelijksoortig onderzoek, om hun toestand en prestaties na 20 jaar te bepalen. Prelasti België, gesteund door agent EPDM-Flachdachplanen Michelstadt (Duitsland), besloot het hier echter niet bij te laten en gaf een onafhankelijk expert de opdracht om het praktijkgedrag van de EPDM-dakbedekkingen opnieuw onder de loep te nemen.

Basis voor het onderzoek

De resultaten van dit onderzoek zijn gebaseerd op een nieuwe beoordeling van de daken, met bijkomende laboratoriumtesten om de materiaaleigenschappen van het EPDM na te gaan. Er werd rekening gehouden met:

o de beoordeling van de daken op 28 augustus 2001;
o een verslag van het gedrag van het platte dak tot op heden, gemaakt door de medewerkers van het dakdekkersbedrijf dat bij het onderzoek betrokken werd;
o praktijkonderzoek door een onafhankelijke partij: ondermeer door een manuele flexibiliteitscontrole van de toplaag, uitgevoerd op de weggenomen stalen en ter hoogte van de diverse aansluitingen;
o laboratoriumonderzoek op 25 februari 2002 in het Staatslaboratorium van Darmstadt;
o vaststellingen ter plaatse.

Op het eerste dak, het gebouw van de firma Pirelli Reifenwerke GmbH te Breuberg, werd opnieuw vooral de westelijke randzone bekeken, aangezien deze niet beschermd wordt door aangrenzende gebouwen, en dus het meest wordt blootgesteld aan weersomstandigheden. Aan de noordzijde vertoonde het dak bovendien een 'put', die de oorzaak is van ernstige plasvorming, zodat het water op deze plaats 25 jaar lang op het materiaal heeft kunnen inwerken. Zoals bekend, zorgen randen van plassen op platte daken voor probleemzones, die aanzienlijke schade veroorzaken, aangezien er op die plaatsen, door een voortdurend wisselende waterstand, een ophoping van krimp- en zwellingsdruk ontstaat. Ook de afslijtende werking van de ijslagen in de winter kan ernstige gevolgen hebben. Verder kan plasvorming aanleiding geven tot het ontstaan van modderlagen en algengroei die door samentrekking in de droge zomerperiode kleine scheurtjes kunnen veroorzaken. Desondanks kon worden vastgesteld dat noch de chemische, biologische of mechanische invloed van water, bladeren, modder, algen en ijs enig nadelig effect hebben gehad op het EPDM.

Ook het tweede dak (van de Basisschool van Rai-Breitenbach) is een typisch voorbeeld van een project waar hoge belastingen optreden: een opstaande rand op het zuidwesten, die de aansluiting vormt met een bakstenen schoorsteen. Aangezien dit dak is voorzien van een zware grindlaag, kon men hier gemakkelijk de toestand van het aan (weers)invloeden onderhevige materiaal vergelijken met die van de aangrenzende, met grind beschermde dakbedekking. Dit werd onder meer gedaan ter hoogte van de opstaande randen en de aansluitingen aan dakranden, lichtkoepels, afvoerbuizen en ventilatoren.

Op foto 4 is duidelijk te zien hoe de bakstenen en de voegen vervuild zijn door roetstrepen en restanten van verbrandingsgassen. De EPDM-strook aan de onderzijde van de schoorsteen staat dus niet alleen bloot aan weersinvloeden, maar ook aan een versterkte chemische belasting. Uit de resultaten van dit onderzoek kon worden opgemaakt dat de waterdichtheid van de EPDM-dakbedekking en haar naden tot dusver door al deze factoren en belastingen niet negatief was beïnvloed.

Op het dak van de Beroepsopleiding van Michelstadt kon de EPDM in verschillende omstandigheden worden onderzocht. Aan de dakrand waren namelijk drie toepassingen terug te vinden die elk aan een andere graad van belasting blootgesteld was: EPDM-folie onder een aluminium dakrandprofiel, een volledig blootgestelde laag dakbedekking en een gedeelte dat schuilging onder een grindbescherming. Hier en daar vertoonde de EPDM-folie een laagje vuil, dat niet kon worden verwijderd en dat dus ook nog tijdens de proeven aanwezig was. Het dak bevat 20 lichtkoepels en zeven dakdoorvoeren. Deze aansluitingen en dakdetails werden eveneens aan de nodige testen onderworpen. Er werd nergens een beschadiging of materiaalverandering vastgesteld, die binnen afzienbare tijd voor problemen zou kunnen zorgen.

Laboratoriumonderzoek

De monsters en proefstukken werden weggenomen in de onmiddellijke nabijheid van de plaatsen waar ook vijf jaar geleden de monsters werden weggesneden. Deze zorgvuldig gekozen locaties strekken zich uit over verscheidene belastingszones, zodat er een vergelijking kon worden gemaakt tussen deeloppervlakken die op een verschillende manier verweerd zijn. De monsters werden in het Staatslaboratorium van Darmstadt onderzocht met behulp van fotografie en mechanische, thermische en chemische apparatuur. Op deze manier was het mogelijk de materiaaleigenschappen te vergelijken met de waarden, opgemeten op 24 februari 1997, en met de waarden van nieuw materiaal.

Conclusies

Het onderzoek toont aan dat EPDM-dakbedekkingen - en dan vooral op onbeschermde en zwaar belaste plaatsen en daken - de verwachtingen staven en een bijzonder goede verouderingsweerstand vertonen. Met 'veroudering' wordt bedoeld: het inboeten aan materiaaleigenschappen van het dakcomplex en de daarmee gepaard gaande structuurveranderingen van de organische stoffen, die onvermijdelijk leiden tot een verwering van het materiaal. Deze verwering kan in het laboratorium worden vastgesteld als een verlies aan soepelheid. De gemiddelde waarden van de rek bij breuk vormen daarom de beste maatstaf om te bepalen hoe elastisch en flexibel de blootgestelde dakbedekking nog is.

De gemiddelde waarden voor rek bij breuk van zowel de beschermde als de onbeschermde EPDM-folie beantwoorden na 25 jaar nog steeds aan de normeisen die golden toen het materiaal werd geleverd. Voor dakbedekkingen die in die tijd werden aangebracht (1976) werden de minimumeisen namelijk vastgelegd in de DIN 7864 E; en daarin was (en is nog steeds) sprake van een minimale rek bij breuk van 250%. De vastgestelde gemiddelde waarden van alle toepassingen liggen hier inderdaad boven.

Het inzicht dat uit de visuele inspectie van de daken werd verworven, stemt in dat opzicht overeen met de resultaten van het laboratoriumonderzoek. Bij de koudebuigproeven werd zelfs bij temperaturen tot -50°C nog geen breuk in de monsters vastgesteld, zowel bij onderzoek van de beschermde als van de onbeschermde folie. Verder is de kwaliteit van de gebrande naden na een periode van 25 jaar onveranderd gebleven en zijn de membranen nog steeds homogeen verbonden.

De waarnemingen en onderzoeksresultaten geven dus geen aanleiding om te verwachten dat de waterdichte eigenschappen en de kwaliteit van de dakbedekking de komende jaren zullen afnemen. Er kan dus worden aangenomen dat het EPDM, ook na de 25-jarige praktijkbelasting, nog lang haar functie als dakbedekking zal kunnen blijven vervullen.