Roofs 2003-06-28 Een gemeenschappelijk beleid voor veilig werken op hoogte

In juni start het Europese project 'Vallen van hoogte'. Dit is een grootscheepse controle van de arbeidsinspectie naar de veiligheid van het werk op hoogte. Stichting Veilig Dak is een van de partijen die het project ondersteunt. De stichting introduceerde in 2002 het keurmerk Veilig Dak, een certificaat voor veilige daken. De Stichting Veilig dak gaat in de toekomst voor de uitgifte en beheer van het keurmerk samenwerken met de certificatie-instelling Aboma. Een gesprek met voorzitter Henk van der Mark.

'Als je het vergelijkt met andere bedrijfsongevallen, kun je stellen dat er naar verhouding nog steeds veel mensen tijdens werkzaamheden van het dak vallen,' vertelt de heer van der Mark. 'Vaak hebben deze ongevallen ernstig letsel tot gevolg, soms zelfs met dodelijke afloop. We hebben het dus over een zeer ernstig probleem. Daarom is het van belang dat de branche een gemeenschappelijk beleid ontwikkelt om het aantal ongevallen te minimaliseren - zonder dat commerciële belangen daarin een rol spelen. Aan deze gedachte ontleent de Stichting Veilig Dak haar bestaansrecht. De stichting is 100% onafhankelijk, wij bemoeien ons niet met de keuze van producten of materialen.'

Activiteiten

Stichting Veilig Dak is destijds op initiatief van de heer van der Mark opgericht. De stichting bestaat uit een driekoppig bestuur, en stelt zich ten doel het veilig werken op daken te stimuleren. Hiertoe voert de stichting veiligheidscontroles op daken uit en is het verantwoordelijk voor de uitgave van het keurmerk Veilig Dak. Daarnaast verzorgt de stichting advies en opleidingen op het gebied van veiligheid.

'Voor de oprichting van Stichting Veilig Dak vonden er ook wel veiligheidscontroles plaats, maar vaak werd de werkgever daarmee van de regen in de drup geholpen,' vertelt de heer van der Mark. 'Men bleef zitten met wollige rapportages; de gebreken van het dak kwamen daarin te weinig duidelijk naar voren, zodat de rapportages voor degenen voor wie ze bedoeld waren nauwelijks werkbaar waren. Stichting Veilig Dak heeft zich het doel gesteld om niet alleen onafhankelijke, maar ook heldere en praktische rapportages te schrijven.'

Stappenplan

Volgens de Arbowet is de werkgever primair verantwoordelijk voor de veiligheid van zijn werknemers. De werkgever (de gebouwbeheerder of eigenaar, of de onderaannemer) heeft dus de verplichting te zorgen voor veilige arbeidsomstandigheden. Als er geen afdoende voorzieningen op het dak aanwezig zijn, moet bij voorkeur collectieve bescherming worden aangebracht. Bij kortdurende werkzaamheden (inspecties, klein onderhoud) is individuele bescherming ook geoorloofd. Dit alles dient volgens de Arbo-wetgeving op basis van inventarisatie en evaluatie te gebeuren: waar schuilen de gevaren, en welke maatregelen moeten daartegen genomen worden?

De Stichting Veilig Dak verzorgt de onafhankelijke inventarisatie middels een stappenplan. Dit stappenplan bestaat uit een administratieve inventarisatie (verzameling van alle relevante gegevens over het dak) en een rondgang op de daken door een door de stichting erkende en gekwalificeerde veiligheidskundige. Vervolgens wordt aan de hand van de inventarisatie, en met behulp van een CAD-tekening, een plan van aanpak geformuleerd, dat voldoet aan de minimale technische veiligheidseisen en wettelijke eisen.

Na uitvoering van dit plan door de betrokken partijen, wordt het dak nog eens bezocht door een auditor van de Stichting Veilig Dak voor een keurmerk-audit. Aan de hand van diens rapportage wordt bepaald of het certificaat Veilig Dak wordt toegekend, of dat er nog aanvullende maatregelen moeten worden genomen. Bij toekenning is het certificaat drie jaar geldig. Na die periode vindt er elke drie jaar een nieuwe audit plaats, eveneens door een door de stichting gekwalificeerde dakinspecteur, die controleert of het dak nog steeds aan de gestelde veiligheidsmaatregelen voldoet. Naast deze periodieke audit wordt het dak nog jaarlijks aan de normen getoetst. Het eerste keurmerk Veilig Dak werd op 4 februari 2003 aan het Ontwikkelingsbedrijf van de gemeente Utrecht uitgereikt.

Samenwerking

Er zijn slechts een beperkt aantal dakdekkersbedrijven bij de stichting aangesloten als Erkend Bedrijf. Volgens de heer van der Mark is dat een voordeel. 'De Erkende Bedrijven behoren tot de grootste en meest toonaangevende dakbedekkersbedrijven van Nederland; daarmee vertegenwoordigen ze een zeer belangrijk deel van de branche. De stichting kan op deze manier een voorhoederol spelen. Het is beter met wat minder deelnemers te werken aan een gemeenschappelijk beleid, met de zekerheid dat alle betrokkenen dezelfde kant op willen. Het zou de ontwikkeling van een degelijk veiligheidsbeleid onnodig frustreren als er teveel verschillende belangen een stem krijgen binnen de ontwikkeling van een veiligheidsbeleid vanuit de stichting. Dat is bijvoorbeeld de reden waarom Vebidak te weinig in staat is daadwerkelijk op te treden.'

Het is volgens de heer van der Mark noodzakelijk dat de verschillende verenigingen en organisaties binnen de branche hun activiteiten op het gebied van veiligheid, meer dan nu het geval is, op elkaar afstemmen. 'Met een serieus onderwerp als veiligheid doet men er goed aan de handen ineen te slaan: het is uiterst belangrijk een gezamenlijke doelstelling te formuleren. Het heeft geen zin elkaar te beconcurreren op het gebied van veiligheid. In het bedrijfsleven heeft iedereen een eigen belang te verdedigen. Men houdt elkaar nauwkeurig in de gaten: als er iets goeds gebeurt, wordt dat dikwijls nagevolgd, of zelfs gekopieerd. Maar als dat bij certificaten gebeurt, komt dat de betrouwbaarheid van het certificaat niet ten goede. Ook moet onafhankelijk en objectief kunnen worden gekeken naar de veiligheid van zowel het dak als het materieel. Mede daarom is besloten tot een nauwe samenwerking tussen de Stichting Veilig Dak en Aboma, dat immers ook onafhankelijk is.

In de toekomst zal het keurmerk Veilig Dak in samenwerking met Aboma worden verstrekt. Aboma neemt de systematiek van Stichting Veilig Dak over; de uitvoer zal in handen blijven van de stichting zelf. De inventarisaties worden dus onder de naam van de Stichting Veilig Dak uitgevoerd, en de keuringscertificaten worden onder de naam van de Stichting Veilig Dak en met de goedkeuring van Aboma uitgegeven. De heer van der Mark vertelt daarover: 'Aboma was zeer te spreken over onze aanpak. We hopen met deze samenwerking een sfeer van samenwerking en overleg te creëren. Dat is nodig voor de cultuuromslag die wij teweeg willen brengen: het moet een vanzelfsprekendheid worden dat ieder dak standaard is voorzien van een deugdelijke valbeveiliging. Het is mede daarom van belang om het keurmerk zo goed en duidelijk mogelijk neer te zetten. De samenwerking met Aboma is in dit verband een belangrijke stap voorwaarts."

Procesmatig denken

Stichting Veilig Dak werkt nauw samen met diverse overheidsinstellingen. De laatste jaren is door verschillende ontwikkelingen en initiatieven het bewustzijn tot de noodzaak van veilig werken op hoogte gecanoniseerd,' aldus de heer van der Mark. 'De overheid heeft met nieuwe regelgeving en controle een belangrijke rol in deze ontwikkeling gespeeld. Stichting Veilig Dak neemt op initiatief van de overheid deel aan de gesprekken over de verbetering van de veiligheidssituatie op daken.'

De heer van der Mark vervolgt: 'Het is noodzakelijk dat er meer procesmatig wordt nagedacht: de problematiek rond veiligheid op daken moet los gezien worden van het productaanbod. Ik ben me ervan bewust dat deze omslag de nodige spanning oproept. Er is nu een begin gemaakt met de totstandkoming van heldere afspraken, en ik vind dat men zich aan die afspraken dient te houden. Dat betekent dat werken zonder veiligheidsvoorzieningen uitgesloten is. In de praktijk blijkt, dat er bedrijven zijn, voornamelijk de kleine en middelgrote, die de neiging hebben de veiligheidsnormen te willen omzeilen. Deze bedrijven kunnen hun diensten goedkoper aanbieden, wat nadelig is voor de concurrentiepositie van bedrijven die wél volgens de geldende veiligheidseisen werken. Degenen die aantoonbaar goed werk leveren, worden daarmee gestraft. In de toekomst moeten bedrijven die zonder veiligheidsvoorzieningen blijven werken naar mijn mening bijvoorbeeld op een zwarte lijst worden geplaatst.'

Het project 'Vallen van hoogte', dat in juni van start gaat, vormt het startpunt van een strenger beleid op het gebied van veilig werken op daken.