Roofs 2004-03-10 KOMO: kwaliteitskeurmerk sluit aan op de bouwpraktijk

 De Stuurgroep KOMO van de Stichting Bouwkwaliteit (SBK) is in januari 2004 een promotiecampagne gestart onder het motto ‘KOMO. Maatgevend voor de bouw’. Het doel van deze campagne is de voordelen van het kwaliteitskeurmerk extra onder de aandacht te brengen. Naar aanleiding van de campagne een interview met  Leo Benedict, voorzitter van de Stuurgroep KOMO van de Stichting Bouwkwaliteit (SBK) in Rijswijk en Cas Richter, directeur van de SBK.

Het KOMO keurmerk heeft een grote bekendheid in de Nederlandse bouw. Als gevolg van verschillende marktontwikkelingen is het echter wenselijk dat het kwaliteitskeurmerk zich nadrukkelijker op de markt manifesteert. Zo zijn aanbesteders na de achterliggende roerige periode voorzichtiger geworden in hun aanbestedingen. Er wordt extra op kwaliteit gelet en op een juiste prijs-kwaliteitverhouding. Ook het einde van de gedoogcultuur maakt het noodzakelijk KOMO stevig in de markt te plaatsen.

Sinds de aankondiging van de ‘upgrading’ van het KOMO merk, de promotiecampagne en het uitbrengen van de folder ‘Kortom KOMO’ in februari 2003 (zie Roofs 3-2003), is er veel gebeurd. In de loop van het vorige jaar is het KOMO certificaat in diverse opzichten aangescherpt. Er gaat nog meer gebeuren.  Zo wordt:

•              in de nieuwe opzet oneigenlijk gebruik van het merk onmogelijk gemaakt;

•              het certificaat helderder en overzichtelijker;

•              er gezorgd voor een goede onderlinge aansluiting van de verschillende beoordelingsrichtlijnen (BRL);

•              gewerkt aan een uitbreiding van de KOMO-systematiek;

•              de komende twee jaar het KOMO-keurmerk in verschillende fasen extra onder de aandacht gebracht.

‘De systematiek achter het KOMO-certificaat vormt het meest overtuigende argument voor het gebruik ervan,’ aldus Cas Richter. ‘Maar die is slechts bij weinigen bekend.’

Volgens welke systematiek komt een KOMO-certificaat tot stand ?

Een product wordt gecertificeerd aan de hand van een BeoordelingsRichtLijn, kortweg BRL genaamd. Deze BRL’s worden per bouwonderwerp geformuleerd door een College van Deskundigen. Dit College van Deskundigen bestaat uit alle belanghebbende partijen binnen de betrokken bouwsector. Vertegenwoordigers van de verschillende brancheverenigingen hebben binnen dit orgaan invloed op de inhoud van de BRL; afzonderlijke producenten hebben dus via deze brancheverenigingen inspraak. Hiermee wordt verzekerd dat de BRL ook voldoet aan de commerciële en technische eisen die gesteld worden door de markt en het bouwproces.

De Harmonisatiecommissie Bouw (HCB) ziet toe op de uniformiteit en de naleving van de BRL’s, aan de hand waarvan een product wordt gecertificeerd. De uitgifte van het certificaat wordt verricht door onafhankelijke certificatie-instellingen (CI). Deze CI’s worden op hun beurt volgens zeer strenge criteria geselecteerd door de Raad voor Accreditatie. Het beheer van het keurmerk tot slot is in handen van de Stichting Bouwkwaliteit (SBK) te Rijswijk. De SBK is verantwoordelijk voor de organisatie, het beheer en de controle van het keurmerk.

‘De eisen die het Bouwbesluit stelt aan een product of aan verwerking, zijn niet voldoende voor een goede toepassing in de bouwpraktijk,’ vertelt Richter. ‘Een product wordt altijd toegepast in combinatie met andere producten. Door de BRL’s, en daarmee de certificaten, op elkaar af te stemmen, verschaft KOMO meer duidelijkheid over de toepassingsmogelijkheden in het systeem voor verwerking in een bouwwerk. De huidige campagne richt zich op aannemers, opdrachtgevers, architecten en bestekschrijvers: de partijen die bepalen welk product in de praktijk zal worden toegepast. De keuze voor het juiste product of de juiste leverancier is dikwijls niet gemakkelijk: elke leverancier vindt zijn eigen product immers het beste. KOMO verschaft zoveel mogelijk rationele argumenten. Het keurmerk is door het Ministerie van VROM erkend als wettelijk bewijsmiddel dat het product aan alle eisen voldoet.’

 KOMO en CE

Sinds 1 maart 2003 is de Europese CE-markering verplicht. ‘Aan de hand van de verschillen tussen deze CE-markering en het KOMO-keurmerk wordt de inhoud van het (niet verplichte) KOMO-certificaat duidelijk,’ aldus Richter. ‘CE is, in tegenstelling tot KOMO, géén kwaliteitsverklaring. Het fungeert eerder als paspoort, zodat het product in alle Europese lidstaten mag worden verhandeld. Het geeft aan dat het product bepaalde tests heeft ondergaan, maar zegt niets over de uitkomsten daarvan in relatie tot de eisen voor toepassing in een bouwwerk in Nederland. Een product met alleen een CE-markering heeft kortom nog niet bewezen dat het voldoet aan de eisen van het Nederlandse Bouwbesluit. Steeds vaker spannen buitenlandse bedrijven, die hun producten in Nederland willen verkopen, zich in om het KOMO-certificaat te behalen.’

‘Met KOMO toont een bedrijf aan dat het aan kwaliteit doet,’ zet Leo Benedict uiteen. ‘Natuurlijk werkt zo’n bedrijf niet foutloos, maar het toont aan dat het bedrijf de kwaliteit van producten gedefinieerd heeft. Elk KOMO-gecertificeerd bedrijf hanteert een eigen systeem van Interne Kwaliteitsbewaking (IKB) en legt, aan de hand van allerhande controles, de bevonden kwaliteit van het eigen product of proces vast in een dagelijks rapport. Minimaal vier keer per jaar wordt de IKB gecontroleerd door een controleur van de certificatie-instelling.”

De systematiek van KOMO garandeert (in nauwe samenspraak met de markt) de afnemer daarbij dat het product of proces voldoet aan zowel de eisen van het Bouwbesluit en het Bouwstoffenbesluit, als aan aanvullende markteisen. Met het KOMO keurmerk is dat in één oogopslag te zien. Dit bespaart het bedrijf veel tijd, geld en moeite die het anders nodig zou hebben om haar afnemers aan te tonen dat het product voldoet. De controles zelf kunnen in een mum van tijd worden afgerond. ‘Het argument dat KOMO duur is, klopt niet,’ stelt Benedict. ‘Een bedrijf heeft met het certificaat een voorsprong op niet-gecertificeerde bedrijven, omdat het de complexe materie van het Bouwbesluit en de BRL’s met het keurmerk inzichtelijk maakt en op een betrouwbare en onafhankelijke manier aantoont dat het aan de eisen voldoet. Daar verdient het bedrijf het certificaat mee terug. Er zijn meerdere kwaliteitsmerken mogelijk, maar KOMO is het enige wettelijk erkende keurmerk.’

Om bij één oogopslag te blijven, zal in de nieuwe opzet op de voorkant van het certificaat, met behulp van heldere logo’s, nog overzichtelijker worden aangegeven wat voor certificaat het is en waar het product  aan voldoet. De binnenkant bevat de argumentatie, waarbij de precieze resultaten naast de minimaal wettelijke eisen worden geplaatst. Dit alles leidt tot een efficiëntere controle, maar ook tot minder risico voor de klant: minder faalkosten, minder aansprakelijkheid.’

‘Wij hechten er waarde aan dat KOMO intensief contact houdt met de markt; dat het geen onbenaderbaar instituut is dat vanuit een ivoren toren allerlei regels oplegt,’ zegt Richter. ‘KOMO is een kwaliteitsschakel in de keten van  het hele bouwproces, het contact en de inbreng van alle bouwpartijen is daarom van essentieel belang. Het keurmerk moet kunnen anticiperen op de marktontwikkelingen. Wij streven mede daarom naar een zo groot mogelijke transparantie. Voor eventuele conflicten of problemen kan men terecht bij de Geschillencommissie, alwaar de klachten op een transparante manier worden besproken en snel worden opgelost; de problemen lopen echter zelden zo hoog op, dat de Geschillencommissie moet worden ingeschakeld.’

Aanscherpen KOMO

‘Om het certificaat 100% betrouwbaar te houden, hebben we ons ingespannen het keurmerk waar mogelijk aan te scherpen,’ aldus Benedict. ‘De basis voor deze veranderingen is gelegd middels gesprekken met certificatie-instellingen, brancheorganisaties en certificaathouders. We passen ons aan de maatschappelijke ontwikkelingen aan. De gedoogcultuur is voorbij: dat betekent dat ook KOMO heldere grenzen stelt en die ook handhaaft. De ruimte voor het ad hoc opstellen van de zogenaamde ‘gelegenheids-BRL’s’, die tot oneerlijke concurrentie leidde, is bijvoorbeeld weggenomen. Ook kan men niet meer, zoals soms voorheen, een heel daksysteem KOMO-gecertificeerd verklaren, waar alleen de afzonderlijke producten over het certificaat beschikten. Dat kan niet meer; het daksysteem als zodanig moet ook KOMO-gecertificeerd zijn.’

De zorgvuldigheid vertaalt zich ook in de benadering van nieuwe producten. Benedict: ‘Een nieuwe dakbedekking krijgt bijvoorbeeld standaard in eerste instantie een certificaat dat het product een verwachte levensduur van 10 jaar heeft, ook als het product alle tests glansrijk heeft doorstaan. Uit laboratoriumtests kunnen eenvoudigweg geen garanties voor een 20-jarige levensduur worden gegeven, de praktijk moet daar uitsluitsel over geven. De meeste kinderziekten van een nieuw product openbaren zich echter wel na vijf jaar, zodat vijf jaar later, als het product opnieuw getest wordt, met zekerheid het certificaat met een verwachte levensduur van 20 jaar afgegeven kan worden. Deze methodiek dwingt de industrie tot zorgvuldig handelen en duidelijke afspraken maken.’

Momenteel kunnen ook andere onderdelen van de bouw, zoals bijvoorbeeld verwerking, gecertificeerd worden. Richter: ‘Het is ons doel de hele bouwketen te voorzien van de benodigde kwaliteitsgaranties. De ontwikkeling van een systematiek, waarmee alle aspecten op dezelfde grond kunnen worden beoordeeld, is er.’

Campagne

De ‘upgrade’- en promotiecampagne zal zo’n drie jaar duren, maar Benedict denkt niet dat het daarna afgerond zal zijn. ‘Het zal ook na die drie jaar, wellicht door iemand anders, nodig blijven KOMO onder de aandacht te blijven brengen, anders zakt het besef van de waarde van het keurmerk weer weg. Onze vernieuwde website zal in dit proces ook een belangrijke rol gaan spelen: daar kan men de kwaliteitseisen op raadplegen, en ook bedrijfsinformatie van certificaathouders zal via de website op te vragen zijn. Ik ben er aan de andere kant van overtuigd dat het keurmerk zichzelf in de bouwpraktijk zal bewijzen, alleen al omdat het de tijdsduur tussen bouwvergunning en bouwaanvraag aanzienlijk verkort. De systematiek staat garant voor een zorgvuldige kwaliteitsborging, op maat gemaakt voor de bouwpraktijk.’