Roofs 2023-06-06 Hellende groene daken voor bijzondere woonwijk

Dak van het Jaar 2023

Na de sloop van 22 oude naoorlogse woningen van De Bogerd in Uden realiseerde woningcorporatie Area een plan voor 40 sociale huur­woningen in samenwerking met Van der Heijden bouw en ontwikkeling, naar het ontwerp van De Loods Architecten en Adviseurs. De nieuwe bewoners wonen straks in bijna energieneutrale woningen in een bijzonder groene omgeving. Opvallend zijn de hellende sedumdaken, die dankzij groenontwikkelaar Sempergreen en de experts van Wallaard Noordeloos zijn aangebracht.

Tekst: Ronald van Bochove

Dirk van den Tillaar, Projectleider-adviseur bij woningcorporatie Area, Mike Janssen, Projectleider afdeling Wonen bij aannemer Van der Heijden bouw en ontwikkeling, Kai van Gool Business Development Manager bij Sempergreen en Theo Advokaat, bedrijfsleider vegetatiedaken van Wallaard Noordeloos, leggen enthousiast uit aan de redactie van Roofs waarom dit project in aanmerking moet komen voor de titel Dak van het Jaar - hellende daken. In nauwe samenwerking zorgden zij er voor dat de hele wijk oogt als een groene oase in Uden.

Samenwerking

“Nadat het werk aan ons gegund was, zochten we partijen die ons konden helpen de groene dakbedekking uit te voeren. We hadden nog geen ervaring met groendaken op een hellend dak”, zegt Mike Janssen van aannemer Van der Heijden. “Er zijn een aantal partijen waar je dan bij uitkomt. Wij hadden goede ervaring met Wallaard Noordeloos en zij brachten ons in contact met Sempergreen. In een verkenningsgesprek hebben we ons uitgebreid laten informeren over wat er allemaal bij komt kijken. Er is in de engineering nauw samen­gewerkt om het in de voorbereiding goed op orde te hebben. Dat verschilt natuurlijk altijd met de praktijk. Daarom kozen we ervoor om een eerste woonblok in een vroeg stadium helemaal uit te voeren, zodat we die leerervaring mee konden nemen in het vervolgtraject.” Advokaat: “Met een vaste voorman en een redelijk vaste ploeg die de eisen van de opdrachtgever en de veiligheid goed in de gaten hield, werd er gewerkt met een hecht team dat steeds beter op elkaar was ingespeeld.”

“De mannen van Wallaard en aannemer Van der Heijden bouw en ontwikkeling waren steeds bereid uitleg te geven aan mij of onze technische mensen. Niets was te veel. De passie die ze uitstraalden om er iets moois van te maken, zie je terug in het eindresultaat”, zegt Van den Tillaar van opdrachtgever Area. In januari is gestart met de opbouw van de groendaken. Onlangs zijn de laatste zonnepanelen geïnstalleerd. In juli is de feestelijke officiële oplevering.

Techniek

Het groendak ligt op een traditionele scharnierkap. En traditioneel zou je hier dakpannen op leggen. Nu is er gekozen voor een hellend groendaksysteem van Sempergreen die je op houten panlatten bevestigt, waarmee je een damp­open dak realiseert. In de groendakschalen, die het dak waterdicht afsluiten, komt substraat en daarboven een sedummix mat.

Kai van Gool van Sempergreen: “De groene bouwsteen is gemaakt van gerecycled materiaal en is volledig remontabel. De groendakschaal is waterkerend en bovendien ademend, net als een standaard dakpan. De dakconstructie hoeft niet speciaal aangepast te worden, omdat het groendak­systeem eenvoudig te monteren is op panlatten. Het complete systeem is volledig recyclebaar aan het einde van
zijn levensduur.”

De groendakschaal vervult drie belangrijke functies. Het beschikt over:

1. Waterkering;
2. Anti-erosievoorziening;
3. Anti-afschuifvoorziening.

“De dampopen variant was het beste te realiseren door natuurlijke ventilatie onder het pakket, zodat je een traditio­nele opbouw behoudt. De panlat-afstand is afgestemd op de afmeting van de groendakschalen; 800 x 540 x 65 mm.” “Voor ons was het makkelijk uitlegbaar”, zegt Theo Advokaat van Wallaard. “De groendakschalen leg je deels over elkaar en schroef je vast. We werkten van linksonder naar boven. Het is eenvoudig rekening te houden met doorvoeren, dakramen en boeiboorden. Met loodvervanger en Resitrix bij de dakramen zorgden we voor een waterdichte aansluiting. De schalen zijn stevig genoeg om te belopen. Ze ­bevatten kleine compartimenten waarin water en substraat blijft staan.”

Het substraat is met de hulp van een kraan met kubel over het dakvlak verdeeld. “Nadat het substraat is verdeeld, brachten we een druppelleiding aan. Van boven in de nok in stappen van 1,5 meter naar beneden. De onderste twee meter is het niet nodig.” Per woonblok is er één woning waarin de beregeningscomputer en de stijgleiding naar het dak is ondergebracht. De bewoners krijgen hiervoor een vergoeding.

Het sedum, dat vervolgens op de groendakschalen wordt aangebracht, is gekweekt op een speciale drager met een kunststof net om afschuiven te voorkomen. Deze Sedummixmat type T haakt aan de nokjes op de schalen.

Esthetiek

Van den Tillaar is bijzonder verrast door de groene uitstraling van de wijk. “Het plot van de wijk is zodanig dat er steeds een woonblok uitsteekt. Het is niet een vierkant blok, maar speels, er gebeurt iets unieks! Ik had me niet eerder gerealiseerd dat het groen op de daken vanuit alle kanten de aandacht trekt.”

Aan beide zijden van het dak is sedum aangebracht. De sedummix van 8 tot 10 soorten kan zich bijzonder goed aanpassen aan de omstandigheden. Van Gool: “De matten zijn 10 tot 12 maanden voorgekweekt, daarmee zijn ze sterk genoeg om de grillen van het weer en hun nieuwe plek op hoogte aan te kunnen.”

“Dat hechten aan het substraat gaat bijzonder snel en het dak zal zich in de eerste maanden al bijzonder goed ontwikkelen”, verwacht Advokaat. “Straks gaat het eerst geel bloeien. Daar starten ze mee en vervolgens past het dak zich aan de omstandigheden aan met verschillende bloeikleuren. Soorten die het beter doen aan de noordkant verschillen van de soorten die de volle zon kunnen hebben. Zo ontstaan er straks gevarieerde dakvlakken met elk een eigen uitstraling.”

Veiligheid

Advokaat: “Voor de start van de werkzaamheden brengen we eerst een Flesst beveiliging in de nok aan. Daarmee kunnen de jongens aangelijnd werken. De groendakschalen kunnen onder bepaalde weersomstandigheden erg glad zijn. Nu valt het bij dit dak van 30 graden wel mee, maar bij 45 graden is het soms verraderlijk. Het was voor ons perfect geregeld op de bouwplaats. We waren zeer te spreken over de brede steiger. Je kon er veilig en gemakkelijk op werken en er was voldoende ruimte voor de opslag en aanvoer van de materialen.”

Duurzaamheid

Groene daken hebben een directe positieve invloed op de lokale biodiversiteit, ze bieden voedsel voor insecten en vogels. Ook dienen ze als ‘groene stapstenen’ tussen de omringende natuur, zoals tuinen en parken. Van Gool van Sempergreen: “Alleen voor de voortplanting en nestelen is het dak ongeschikt door het ontbreken van hoge vegetatie. Maar dat vinden ze genoeg in deze omgeving.”

De sedumbegroeiing kan, mits goed onderhouden, een levensduur hebben van 20 tot 50 jaar. Door de eenvoudige opbouw zijn aan het eind van de levensduur de groendakschalen eenvoudig te demonteren en te recyclen of her­gebruiken.

Doorstraling van de hitte in de woningen verbetert met een groen dak aanzienlijk; de soms tot wel 70 graden (in geval van een pannendak in de zomer, afhankelijk van de hellingshoek), zijn door planten en de substraatlaag gereduceerd tot 35 graden. Met een grote overstek en veel minder stenen in de wijk, verwacht Van den Tillaar dat het enkele graden koeler zal blijven dan de omliggende wijken in de zomer. “Het extra onderhoud nemen we voor lief. Er zal minstens twee keer per jaar iemand onderhoud moeten plegen en we snoeien de bomen met takken boven het dak. Het is een gevolg van onze duurzame ambities.”

Bij nieuwbouw- en renovatieprojecten streeft Area naar zoveel mogelijk hergebruik van materialen en toepassen van biobased materialen. Hier koos aannemer Van der Heijden voor de toepassing van bamboe als gevelmateriaal. Mike Janssen: “Het bamboe kan onbewerkt worden aangebracht en is onderhoudsarm. Een nadeel was wel dat het harder is dan we dachten. Alle bevestigingspunten moesten we voorboren.” Naast het CO2-besparingsbeleid op energie, met onder meer de zonnepanelen en verduurzamen van verwarmingsinstallaties, zet Area stappen op weg naar circulair ondernemen. Area wil dat in 2030 minimaal 30 procent hergebruikte materialen worden toegepast bij onderhoud en renovatie. Bij nieuwbouw wordt in 2030 minimaal 30 procent biobased materiaal toegepast. ■

Projectgegevens

• Opdrachtgever: woningcorporatie Area
• Architect: De Loods Architecten en Adviseurs
• Aannemer: Van der Heijden bouw en ontwikkeling
• Leverancier groendaksysteem: Sempergreen
• Installateur groendaksysteem: Wallaard vegetatiedaken