Roofs 2024-03-14 Aanscherpen milieuprestatie

De overheid wil de milieuprestatie-eisen voor woningen en kantoren aanscherpen om zo verduurzaming in de bouwsector te versnellen. Ook wil men een eis introduceren voor gebouwen met andere gebruiksfuncties zoals zorg, onderwijs, winkels en industrie. Én de bepalingsmethode voor de MilieuPrestatie Gebouwen (MPG) wordt herzien vanwege de nieuwe weegset. Wat betekent dit voor de Nederlandse bouw- en vastgoedsector?

Programmamanager circulariteit van DGBC (Dutch Green Building Council) Ruben Zonnevijlle zette de belangrijkste veranderingen op een rij. Drie belangrijke wijzigingen worden tegelijkertijd doorgevoerd:

De aanscherping van de milieuprestatie-eisen voor woningen en kantoren vanaf 2025. Deze wijziging was al langer bekend. De milieuprestatie-eis (MPG) van woningen zou van 0,8 naar 0,5 gaan en de MPG van kantoren van 1,0 naar 0,85.

Introductie milieuprestatie-eisen voor gebouwen met andere gebruiksfuncties. Deze gelden voor de volgende typen gebouwen: bijeenkomstfunctie, celfunctie, gezondheidszorgfunctie, industriefunctie, logiesfunctie, onderwijsfunctie, sportfunctie, winkelfunctie, overige gebruiksfunctie en bouwwerk geen gebouw zijnde.

Nieuwe milieueffect-categorieën en aanpassing van de weging. Deze nieuwe weegset bekent dat de milieuprestatie-eis voor woningen vanaf 1 januari 2025 1,0 en voor kantoren 1,55 wordt. Daarnaast wordt nog een aantal andere wijzigingen aangebracht:

• Er wordt een aparte eis ingevoerd voor kleine gebouwen.
• Er wordt vastgesteld hoe de berekening van de milieuprestatie wordt gedaan voor gebouwen waarin meerdere gebruiksfuncties aanwezig zijn.
• Er wordt vastgesteld welke onderdelen van een bouwwerk vallen onder de berekening van de milieuprestatie.

De herziening is nodig om aan te sluiten op de Europese bepalingsmethode waarmee de milieuprestatie wordt berekend. Deze herziene bepalingsmethode wordt tegelijkertijd ingevoerd met de aanscherping van de milieuprestatie-eis. Hiermee wil de overheid de noodzaak aan lokale variatie in duurzaamheidsambities af laten nemen. Met verdere standaardisatie van de uitvraag wordt industriële en betaalbare woningbouw bevorderd.

Van 11 naar 19 milieueffecten

De huidige Nederlandse versie bevat 11 onderliggende milieueffect-categorieën. In de nieuwe milieuprestatie-eis wordt het aantal categorieën uitgebreid naar 19, in lijn met de Europese versie. Categorieën die straks ook meegerekend worden, zijn bijvoorbeeld waterschaarste, landgebruik en fijnstof. Daarnaast is de hoogte van de schaduwprijs voor iedere afzonderlijke milieueffect-categorie geactualiseerd naar de nieuwste wetenschappelijke inzichten en inflatie. Zo komt er een hogere CO2 prijs: van €50 per ton CO2 naar €116 per ton CO2.

Demissionair minister Hugo de Jonge van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft voorgesteld om de scherpere milieuprestatie-eisen vast te stellen op 1,0 voor de woonfunctie en 1,55 voor de kantoorfunctie. Dat lijkt een versoepeling ten opzichte van de huidige eisen van 0,8 voor de woonfunctie en 1,0 voor de kantoorfunctie. Dat is echter niet het geval. Meer milieueffecten die meetellen en een hogere schaduwprijs per categorie, betekent een hogere totale schaduwprijs. Dat is een van de redenen dat de MPG omhooggaat. De voorgestelde eisen komen overeen met de eerdergenoemde eisen van respectievelijk 0,5 voor woonfunctie en 0,85 voor kantoorfunctie. In een te downloaden informatieblad wordt dat verschil uitgebreid uitgelegd: volkshuisvestingnederland.nl

Zonnevijlle: “Het is goed dat periodiek de milieueffecten tegen het licht worden gehouden en op basis van voortschrijdend inzicht deze rekenmethodiek wordt aangepast. Concreet heeft dit wel een aantal consequenties, want de MPG-waarde wordt aangepast, bijvoorbeeld van 0,5 naar 1,0 voor woningen. En belangrijker: de milieueffecten worden anders gewogen. Zo gaan emissies van CO2 en fijnstof zwaarder wegen. Er ontstaat hierdoor een verschil in milieuprestatiescore per materiaalgroep. Technische installaties krijgen een relatief lagere score ten opzichte van bijvoorbeeld hout. Voor toekomstige projecten betekent dit dat bepaalde ontwerpconcepten beter of minder goed gewaardeerd worden.”

“Deze nieuwe weging op materiaalgroepen kan wel zorgen voor een wijziging in het speelveld en beoordeling van gebouwen: de milieu-impact van technische installaties (bijvoorbeeld voor een betere energieprestatie) en metalen weegt relatief minder zwaar, terwijl de toepassing van hout en synthetische isolatie juist zwaarder wegen. Voor hout is dit wel opmerkelijk, als je alleen kijkt naar het zwaarder wegen van CO2 (immers, hout wordt gezien als een toepassing met lage CO2-emissies), onderliggend onderzoek wijdt dit aan landgebruik, watergebruik en fijnstof emissies bij de verwerking van hout tot bouwmateriaal.”

Internetconsultatie

Tot eind februari konden reacties worden gegeven op de kwaliteit en uitvoerbaarheid van de maatregelen. DGBC reageerde in samenwerking met haar partners. Redacteur Petra Platschorre maakte voor Cobouw in februari een rondje langs deskundigen. Zij constateert dat experts twijfelen aan de berekeningen. Ze zijn beducht voor de impact die de nieuwe regels hebben op de milieuscore van bepaalde materialen. Onder meer hout lijkt straks slechter te gaan presteren. En dat kan gevolgen hebben voor de Nederlandse ambities met houtbouw.

Mantijn van Leeuwen, directeur van adviesbureau NIBE: “Voor verschillende soorten gebouwen is berekend welke eis haalbaar is. Daar is wel goed naar gekeken.” Zijn bureau rekende diverse referentiewoningen door. “Maar naar de impact op afzonderlijke materialen is minder goed gekeken. Elk bouwmateriaal valt anders op zijn plek in de systeemwijziging, omdat er meer milieueffecten meetellen en ook de weging van milieueffecten verandert.”

Ingenieursbureau LBP|Sight berekende dat hout met een factor 2,77 afwijkt van de dataset die nu voor de Mpg-berekeningen gebruikt wordt. Beton kent straks een verschil van 2,25. Synthetische isolatie verschilt met een factor 2,85 van de huidige gegevens. De milieudata van gips wijken met 1,57 nog het minst af. De grote afwijking in de milieuprestatie van hout zit hem in drie milieueffecten die nieuw zijn in de rekenmethode: watergebruik, fijnstof en landgebruik. Zo speelt fijnstof bij hout een belangrijke rol vanwege het droogproces. Voor de energie die dit kost wordt vaak afvalhout verbrand en daar komt veel fijnstof bij vrij.

Dick van Ginkel, innovatiemanager bij TBI Woonlab, is verbaasd over de nieuwe dataset. Wie naar de verschillen tussen materialen kijkt in het rapport van LBP|Sight, ziet dat beton er beter van afkomt dan hout. Ook in de berekeningen met referentiegebouwen lijken houten gebouwen er slechter uit te komen dan conventionele gebouwen constateert hij in het bouwvakblad.

Nasja Geertjens, expert duurzaam bouwen bij ingenieursbureau Sweco vindt het lastig om een conclusie te trekken omdat er maar een paar grafieken beschikbaar zijn over referentiegebouwen. Ook is het lastig om conclusies te trekken over de impact van de wijzigingen op afzonderlijke bouwmaterialen. Zo staat er nu één getal per materiaalsoort in het rapport, maar dat is niet uitgesplitst naar producten. Ze is wel te spreken over de aparte eis voor kleine woningen. Die werden in de huidige berekeningen benadeeld en dat zou alleen maar erger worden bij verzwaring van de eisen. En het is nu duidelijker welke onderdelen van een gebouw wel of niet onder de Mpg vallen. Zo staat bijvoorbeeld beschreven wanneer zonwering of zonnepanelen wel of niet meegerekend moeten worden. Nu is voor de markt nog onduidelijk wat wel en niet onder de berekening valt.

Verwachting is dat de kritiek uit de markt zal leiden tot een verbetering van de datasets. LBP|Sight beveelt fabrikanten aan de data van de producten zo specifiek mogelijk aan te leveren. Nu is gerekend met algemene data en waren de cijfers niet gespecificeerd op gegevens van fabrikanten of leveranciers.

Na afloop van de consultatieperiode worden alle reacties bekeken en wordt eventueel het wetsvoorstel aangepast. Het voornemen is om de gewijzigde wetgeving dit voorjaar aan de Tweede Kamer voor te leggen.