Roofs 2024-05-03 Daglicht – verlichting door het dak

In de nacht van zaterdag 30 maart op zondag 31 maart mochten we om 02:00 uur de klok weer een uur vooruitzetten. Het idee om de klok te verzetten in het voorjaar (dus vooruit) en in het najaar stamt uit 1907. De achterliggende motivatie was besparing van energie. Immers, omdat het daardoor in de zomer langer licht is, gebruikten we minder energie.

De eerste keer dat de klok daadwerkelijk verzet werd, was in 1916 en dat hebben we destijds tot 1943 gedaan. Vanaf 1977 is de zomer- en wintertijd opnieuw ingesteld en weer was de achterliggende motovatie energiegericht. In de jaren ’70 kenden we een grote energiecrisis. Door tijdens de zomertijd langer gebruik te maken van het natuurlijke licht, bespaarden we met elkaar veel energie. Zo terugkijkend leven we nu in een gelijkaardige tijd. Sinds de Oekraïne-oorlog zijn we ons nog meer bewust geraakt van de afhankelijkheid van energie en de invloed daarvan op onze omstandigheden.

Behalve energiebesparing is daglicht ook voor de meeste van ons een energieleverancier! De link tussen beschikbaar daglicht in een ruimte en de gezondheid van mensen in die ruimte is inmiddels wel aangetoond door een veelheid aan onderzoeken.

Vier onderzoeksresultaten¹ op een rij:

1. Daglicht heeft een positief effect op de productiviteit van mensen
2. Daglicht heeft een positieve invloed op de tevredenheid van mensen
3. Een voortdurend gebrek aan daglicht veroorzaakt gezondheidsproblemen
4. Mensen die werken in een ruimte waar daglicht ontbreekt, hebben hogere gehaltes aan stresshormoon in het bloed.

We zijn ons daardoor steeds meer bewust van het belang van daglicht. Ook in onze woningen en gebouwen. Door de loop van de jaren heen is de toetreding van daglicht steeds belangrijker geworden. Het Bouwbesluit 2012 geeft voorschriften over daglichttoetreding in gebouwen: de equivalente daglichtoppervlakte. In het nieuwe Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl, de opvolger van het Bouwbesluit 2012) komen eisen aan daglicht volwaardig terug. Sterker nog, de relatie met gezondheid en beleving wordt hierdoor groter. Vanuit de ARBO wetgeving (Arbobesluit artikel 6.3) zijn er ook voorschriften over de hoeveelheid daglicht en kunstlicht.

Platte daken lenen zich bij uitstek voor het laten toetreden van daglicht. Lichtkoepels en lichtstraten zijn er in veel soorten en maten. Naast de toetreding van daglicht zien we ook steeds vaker dat deze ingezet worden als onderdeel van het ontwerp in het geheel of juist als detail als kers op de taart. Een prachtig voorbeeld zijn de “Galeries Lafayette” in Parijs. Atriums, trappenhuizen en zelfs lichtkokers dragen bij aan de toetreding van daglicht. Combinaties met lichtdoorlatende zonnepanelen worden ook toegepast, wat dus voor dubbele energie zorgt.

Vanzelfsprekend zijn het wel ‘details’ in het bouwproces, die niet alleen de nodige aandacht verdienen, maar vooral de nodige aandacht moeten krijgen van de professional, de dakdekker.

Want in tegenstelling tot daglicht hebben onvolkomenheden als wind-, water-, vocht- en bouwfysische problemen een negatieve impact op het welzijn van de gebruiker…. ■

1 “Beleidsstudie daglicht effect Europese norm” op www.rijksoverheid.nl

Daan de Mooij Manager Opleidingen, namens Paul Verkaik (BDA Dak- en Gevelopleidingen B.V.), uit de redactieraad.