Roofs 2024-06-44 Optoppen met biobased materialen

Special optoppen

“Als het aan Holland Houtland ligt, is optoppen met biobased materialen de juiste aanpak”, zegt oprichter Sandra Nap, die zich samen met Chantal van Schaik met dit bedrijf inzet om biobased materialen in de bouw te versnellen. “Voor de ontwikkelaars van biobased materialen, bouwdelen of hele units, is optoppen een uitgelezen kans om bekendheid te vergroten op de Nederlandse markt.”

De oprichters van Holland Houtland, maatschappijhistoricus Sandra Nap en bedrijfskundige Chantal van Schaik noemen zich wegbereiders voor het opschalen van biobased bouwen. Hun bedrijf werkt als netwerkorganisatie om veranderingen in de bouw te realiseren. “Als transitiemakers en strategisch partner maken wij de weg vrij om gezond te bouwen, te renoveren en te isoleren. Door samen te werken kunnen processen sneller gaan. Samen maken we vandaag materiaalefficiënt en biobased bouwen de standaard.”

Om te voldoen aan het Parijsakkoord, waarin we afspreken de aarde niet meer dan 1,5 graad te laten opwarmen, moeten we extra woningen met minimale CO2-uitstoot realiseren. Uit onderzoek blijkt dat het bouwen van 1 miljoen woningen onmogelijk binnen deze voorwaarden kan. Zelfs 100 procent biobased lost dit niet op. De fundering van nieuwe woningen is meestal nog van beton en staal, er zijn ook nieuwe wegen, nieuwe infrastructuur, winkels en andere faciliteiten nodig in nieuwe wijken. “Optoppen, aanplakken en transformeren (splitsen) in bestaande wijken biedt hier kansen”, zegt Nap.

Door anders te denken over wonen en de bestaande wijken, ontstaan oplossingen om met zo min mogelijk materiaal zoveel mogelijk huisvesting te realiseren. De bestaande fundering en inrichting opnieuw gebruiken voor de extra huisvesting, bespaart direct veel beton voor fundering en constructie. Dat is het meest optimale hergebruik van materiaal, in de bestaande vorm.

Door al vroeg samen te werken met Bouwcampus in Delft werden ze benaderd door de provincie Zuid-Holland om een matrix met zes belangrijke thema’s met zes teams verder te brengen naar een oplossing. Thema’s als parkeren, juridisch, techniek en parametrisch ontwerpen. “In deze teams zaten ook architecten, opdrachtgevers en bouwbedrijven. Het leverde daarmee concrete handreikingen voor optoppen.”

“Het zou mooi zijn als woningcorporaties en VVE’s daarmee optoppen als eerste optie zien voor uitbreiding van woningen of de woningvoorraad. Begin met de transformatie van bestaand vastgoed en zie slopen als laatste optie. Er is een win-win mogelijk als optoppen kan bijdragen aan de bekostiging van de noodzakelijke verduurzaming van het vastgoed.”

Kansen voor biobased op de markt

Nap: “Hout en biobased zien wij als buitenkans voor optoppen. Nieuwe bouwers die deze methode van bouwen omarmen vinden op bestaande gebouwen een plek om producten op de markt te brengen. Het materiaal is licht van gewicht en draagt nauwelijks bij aan de CO2 footprint. Na gebruik kan het gewoon teruggegeven worden aan de natuur.”

Er is volgens Holland Houtland voldoende biobased materiaal beschikbaar in de regio. Hout uit Duitsland, stro uit Denemarken, Duitsland en Nederland. “Het is nog niet zo bekend in ons land, maar in het buitenland is biobased bouwen al veelvuldig toegepast.”

“Als dakdekker kun je de kans pakken en het product aanbieden. Naast de groendaken en de zonnepanelen kun je zeggen: ‘Ik ga gebouweigenaren helpen optoppen.’ Je hoeft niet een hele optopper te hebben. Je kan daarbij gebruik maken van bestaande prefab natte cellen en keukens, met een schil eromheen.” Nap noemt de Prefab Fabriek Culemborg van Teun van Laarhoven en hoe ERA Contour gebruik maakt van de combinatie van concepten.

“Architecten zijn wat huiverig voor componenten- en conceptdenken, maar het is een beetje als auto’s uit de fabriek; je kiest als consument voor een bepaald type woning of uitbreiding en die is kant en klaar beschikbaar.”

Ook op het gebied van regelgeving zijn er wat haken en ogen te overwinnen. “Best wel gek dat particulieren een verdieping kunnen toevoegen op hun woning, maar zodra er een nieuwe voordeur in zit, is er opeens wel wat meer aan de hand.” Toch groeit het aantal voorbeelden van succesvol optoppen.

Zo transformeerde in Amstelveen de ‘horrorflat’ naar parel in de wijk. Twee aaneengesloten flats met groot achterstallig onderhoud werden door ERA Contour werden ‘opgetopt’. Beide gebouwen kregen een extra verdieping van hout en het aantal woningen steeg van 148 naar 182.

In mei 2023 publiceerde het ministerie BZK een onderzoek (Stec) met als resultaat dat door optoppen en splitsen 260.000 woningen tot 2030 toe te voegen zijn. De resultaten van dat onderzoek en meer vind je in deze inspiratiesheet: https://www.hollandhoutland.nl/optoppen-in-de-versnelling/