Roofs 2025-02-36 “Het nummer één risico in de bouw is vallen van hoogte”

Aan tafel met … Stephan van Puffelen

In deze rubriek laat Roofs personen van binnen en buiten de dakenbranche aan het woord. De insteek is om de visie en de persoon achter die visie voor het voetlicht te brengen.

Tekst: Nolanda Klunder

“Vallen van hoogte is al jarenlang het meest voorkomende ongeval in de bouwsector”, zegt Stephan van Puffelen, Projectleider Goed Werkgeverschap bij de Nederlandse Arbeidsinspectie. “Dan heb je het over vallen van daken, door lichtstraten, van rolsteigers. Dat komt zo vaak voor dat de nummers twee en drie op de lijst – aanrijdingen en geraakt worden door voorwerpen – samen minder vaak voorkomen dan vallen. Vallen van hoogte is met afstand het grootste risico. Dat verbetert maar heel beperkt.”

Je valt maar één keer

“Bij werkzaamheden op het dak komt het nog steeds voor dat men geen dakrandbeveiliging neerzet of deze niet goed bevestigt, dat men geen vallijnen gebruikt als dakrandbeveiliging niet mogelijk is en geen vangnetten onder een open dak hangt”, vertelt Van Puffelen. “Of men loopt over lichtkoepels of licht-straten, die daar uiteraard niet voor bedoeld zijn. Dat gebeurt bij alle beroepsgroepen op het dak, van de zonnepaneleninstal-lateurs tot de dakdekkers en pannendekkers, en zowel bij nieuwbouw als bij renovatie. Als je mensen vraagt waarom ze zulke risico’s nemen, is het argument vaak: ‘Ik doe het al jaren zo en ik ben nog nooit gevallen’. Nee, dat klopt, daarom sta jij nog op het dak. Iemand die ervanaf is gevallen, kan zijn werk niet meer doen, als hij überhaupt nog leeft. Het hoeft niet eens een hoog dak te zijn, ook een val van een schuurdak van twee meter kan flink letsel opleveren. Je valt maar één keer.”

Rolsteigers

Veel ongevallen vinden plaats bij het gebruik van rolsteigers, vertelt Van Puffelen. “Als we het werken op rolsteigers controleren, dan zien we dat de situatie in meer dan 90% niet in orde is: rolsteigers blijken vaak niet goed opgebouwd, niet voorzien van randbeveiliging, niet goed geborgd in de wand, te ver van het pand af gezet, geplaatst op een instabiele ondergrond of niet beschermd tegen aanrijden. Of men klimt er langs de buitenkant op waardoor hij omvalt. Waar vaste steigers altijd door een gecertificeerde steigerbouwer geplaatst worden, kan iedereen een rolsteiger huren en opbouwen. En daar gaat het vaak mis. Mensen volgen de gebruiksaanwijzing niet en bouwen de steiger even snel op. Dat kan gemakzucht zijn of haast. Vaak willen mensen er niet te veel tijd en aandacht aan besteden, bijvoorbeeld om te voorkomen dat ze duurder zijn dan de concurrent. Dat is al jaren zo en wordt niet beter: in 2023 raakten er bijvoorbeeld 23 mensen ernstig gewond na een val van een rolsteiger, precies even veel als in 2020. Daarom zijn we in november opnieuw begonnen met een project om de risico’s van rolsteigers onder de aandacht te brengen. Dat doen we met informatie via de website en gesprekken met de diverse brancheverenigingen, maar vooral met controles: als Arbeidsinspectie zijn wij immers bovenal handhaver en toezichthouder. Onze inspecteurs controleren overal in het land wat ze tegenkomen. Rolsteigers worden vaak ingezet bij kleine bouwprojecten, kleine onderhoudswerkzaamheden, werk bij particulieren. Afhankelijk van de ernst van de overtreding waarschuwen we of leggen we het werk stil en geven we een boete.”

Verantwoordelijkheid nemen

“Goed werkgeverschap betekent dat je de verantwoordelijkheid neemt dat de mensen die je inhuurt of in dienst hebt, je grootste kapitaal, elke dag weer veilig en gezond thuiskomen”, licht Van Puffelen toe. “Die verantwoordelijkheid heb je niet alleen voor je eigen werknemers, maar ook voor de werknemers in de keten onder je. Als jij een partij inhuurt om bijvoorbeeld zonnepanelen te installeren, dan moet jij borgen dat er ook voor die personen veilige en gezonde arbeidsomstandigheden zijn. Dat betekent ook dat een aannemer of dakdekker nee moet zeggen tegen een opdrachtgever als het werk niet veilig gedaan kan worden. Maar dat moet je branchebreed doen, want als partij A het alleen doet met alle veiligheidsmiddelen en B het ook zonder wel wil doen, dan is B goedkoper voor de opdrachtgever. Het is daarom de rol van de Arbeidsinspectie om te zorgen voor een gelijk speelveld: bedrijven moeten niet concurreren op basis van arbeidsomstandigheden. Dat is het onderliggende uitgangspunt van de Arbeidsomstandighedenwet.”

Veilig en gezond thuiskomen

Van Puffelen werkt sinds 2023 bij de Nederlandse Arbeidsinspectie. Zijn carrière begon als fysiotherapeut. Daarna was hij manager bij een zorgorganisatie, mede-eigenaar van een bedrijf dat cosmeceuticals (medische cosmetica) produceert en gecertificeerd veiligheidskundige bij een arbodienst. “Mijn gehele loopbaan gaat over gezondheid en veiligheid. Als manager heb je de verantwoordelijkheid voor je personeel, als ondernemer heb je die voor je bedrijf. In ons bedrijf hadden we te maken met machines, chemische stoffen en gebouwveiligheid. Veiligheid vond ik zo interessant dat ik besloot om daar mijn werk van te maken. Als arbo-adviseur hielp ik vervolgens bedrijven die hun veiligheid wilden verbeteren. Ik kwam in die functie bij partijen die aandacht hadden voor de veiligheid van hun medewerkers.

Bij de Arbeidsinspectie komen we ook bij partijen die daar niet voldoende mee bezig zijn. Daarmee kan ik voor mijn gevoel meer impact maken. Toezicht is nodig: als er geen flitscamera’s staan, houdt niet iedereen zich aan de snelheidsregels, zo werkt de menselijke geest. Zonder druk geven bedrijven niet altijd voldoende aandacht aan veiligheid. Ik begrijp dat dakbedekkingsbedrijven twee hoofddoelen hebben: mooie daken opleveren waar ze trots op zijn en geld verdienen. Maar er is een derde doel dat even zwaar moet wegen: zorgen dat je werknemers ook weer goed thuiskomen. Dat is mijn persoonlijke drijfveer: eraan bijdragen dat iedereen weer veilig en gezond thuis kan komen.”