Roofs 2025-02-54 Veiligheid als de uitvoering van een symfonie

Special Veilig werken op hoogte

Elk dak is anders. En elk dak, elke werkplek op hoogte, kent een eigen oplossing voor veilig werken. Petersen Arbozorg & Veiligheid helpt bedrijven graag op weg met advies en opleidingen. Om veilig en gezond werken goed tussen de oren geknoopt te krijgen van opdrachtgevers, aannemers en dakdekkers is veel inspanning nodig. Naast opleidingen, inspecties en trainingen, helpt de door Petersen ontwikkelde ‘veiligheidssymfonie’ bedrijven aan een harmonieuze samenwerking voor een veilige bouwplaats.

Als je om je heen kijkt in dorp of stad, zie je nog steeds gevaarlijke werkplekken bij werkzaamheden op het dak. Zowel op hellende als platte daken is helaas de veiligheid soms ver te zoeken. “Het probleem is meerledig: de opdrachtgever, de aannemer, de dakdekker en de dakdekkers zelf spelen allen een rol bij het realiseren van een veilige werkomgeving. De Risico-Inventarisatie en Evaluatie ontbreekt vaak en bij het maken van de offertes ontbreekt vaak het hoofdstuk veiligheid. Uit concurrentieoverwegingen kiezen dakdekkers er voor de veiligheidsvoorzieningen (deels) buiten de offerte te houden”, zegt Edwin Petersen van Petersen Arbozorg & Veiligheid.

“Het calculeren van de benodigde meters en uren werk gaat gemakkelijker dan het rekenen aan goede veiligheidsmaatregelen. Het blijft helaas een heet hangijzer. Maar op het moment dat iemand valt omdat je omwille van geld niet de juiste maatregelen hebt getroffen, ja, dan maak je bij de rechter geen goede beurt. Als de opdrachtgever expliciet vermeld ‘bied ook je veiligheidsmaatregelen aan’, dan is het speelveld weer hetzelfde.”

De oplossingen zijn er

Hoewel elk dak verschilt, beschrijft de Arbo catalogus platte daken helder en duidelijk wat moet en in welke volgorde, om de veiligheid van medewerkers te garanderen. In het A-blad hellende daken staan de handvatten beschreven hoe je veilig op hellende daken moet werken. Met de Arbeidshygiënische strategie op platte daken pak je de veiligheidsrisico’s systematisch aan. Allereerst wordt beoordeeld of het valgevaar aan de bron kan worden weggenomen. Als er bijvoorbeeld een bouwkundige borstwering van minimaal 1 meter hoog rondom het dak aanwezig is, zijn aanvullende voorzieningen tegen valgevaar niet nodig.

Een andere aanpak aan de bron is het aanhouden van een veiligheidszone van minimaal 4 meter vanaf de dakrand of lichtstraat. Het uitvoeren van werkzaamheden binnen deze zone zorgt ervoor dat werknemers voldoende afstand houden van het valgevaar. Als bronaanpak niet kan, dan wordt gekeken naar collectieve voorzieningen zoals permanente of tijdelijke hekwerken langs de dakrand. En als laatste is dan de individuele beveiliging, veiligheidslijnen en harnassen de oplossing.

In een Veiligheids- en Gezondheidsplan (VG) staan de project-specifieke beheersmaatregelen in beschreven. “Als ik dan om een VG-plan vraag, krijg ik vaak gewoon een standaard document waarop het voorblad met een andere foto van een project aangevuld is. De maatregelen die er zijn, die worden gewoon standaard beschreven, terwijl geen enkel gebouw standaard is. Daarmee gaat het in de voorbereiding vaak al fout.”

In een vroeg stadium pakt Petersen veilig werken op hoogte systematisch op:

1) Toegang tot het dak?
Hoe kom je veilig boven? Bij gebouwen met een technische ruimte op het dak kun je doorgaans gewoon via een deur het dak opstappen. Maar het kan ook zijn dat er een kooiladder tegen het gebouw aan zit, of dat er een losse ladder gebruikt moet worden, een trappentoren gebouwd moet worden of een rolsteiger.

2) Het verticaal transport.
Hoe krijg je je materiaal veilig boven? Is er ruimte beschikbaar om bijvoorbeeld een hijskraan of pannenlift op te stellen?

3) Hoe voorkom je valgevaar
Als ik boven aan het werk ben, hoe voorkom ik dat mensen naar beneden kunnen vallen? En dat is niet alleen langs de dakrand, want de meeste slachtoffers die bij valincidenten betrokken zijn, vallen door het dak, of door een lichtstraat.

Bij het vinden van de oplossingen kan Petersen deel uitmaken van het projectteam en adviseren over de mogelijke keuzes. Ze werken samen met de projectmanager of met degene die de werkvoorbereiding doet. Petersen: “Wij doen dat bij grote commerciële projecten. Daar zijn de budgetten natuurlijk ook heel anders, maar we zijn er ook voor de midden- en kleinere dakdekkersbedrijven. Die kunnen met verstandige keuzes tussen koop- en inhuren van veiligheidsvoorzieningen elke keer weer een veilige werkomgeving realiseren. Veiligheid is een onderdeel van je vakmanschap, dat moet je goed op orde hebben.”

Motiveert

Het is moeilijk te beoordelen wat veiligheid oplevert. “Maar niet veilig werken demotiveert”, weet Petersen. “Als je je onveilig voelt, daalt de productiviteit. En dat is niet nodig, want er zijn voldoende middelen om veilig werken mogelijk te maken. De maatregelen beschreven in het A-blad en de Arbo catalogus platte daken zijn inmiddels redelijk uitgekristalliseerd en toereikend.”

“Voor een behoorlijk aantal opdrachtgevers van middelgrote en kleine bedrijven voeren wij de veiligheidsinspecties uit. Vaak vinden dat soort bedrijven het lastig om rechtstreeks hun medewerkers aan te spreken. Wij als buitenstaanders kunnen ze makkelijker aanspreken en de bewustwording vergroten. Want vreemde ogen dwingen.”

De Veiligheidssymfonie: Samenwerken aan een veilige werkomgeving

En om daarbij steeds weer te vernieuwen, bedacht Petersen vorig jaar de Veligheidssymfonie. “Ik realiseerde me dat veilig werken veel wegheeft van een symfonie,” legt Petersen uit. “Net zoals in een muziekstuk, moet alles en iedereen perfect op elkaar zijn afgestemd om een harmonieus resultaat te bereiken. Als één onderdeel faalt, heeft dat invloed op het geheel. Iedere noot moet zuiver zijn.”

De Veiligheidssymfonie is opgebouwd uit vijf elementen, elk met een specifieke bijdrage aan het realiseren van een veilige en gezonde werkomgeving:

1) Componisten
De componisten bepalen hoe de muziek moet klinken. Zij schrijven voor wat er moet gebeuren. Denk hierbij aan de Arbowet- en regelgeving, technische en systeemnormen, certificatieregelingen en eisen van opdrachtgevers.

2) Muzikanten
Het zijn de medewerkers die de muziek maken en blootstaan aan allerlei veiligheid- en gezondheidsrisico’s. Hierbij maakt het niet uit of je een vaste of ingeleende medewerker of uitzendkracht bent. De door componisten geschreven muziek is op deze groep van toepassing.

3) Instrumenten
Een instrument is een apparaat dat geluid produceert of versterkt om een symfonie tot leven te brengen. In de Veiligheidssymfonie zijn de instrumenten alle technische en organisatorische hulpmiddelen die je in kunt zetten om een veilige werkplek en het juiste veiligheidsgedrag te realiseren.

4) Partituren
Een partituur is een geschreven of gedrukte weergave van een muziekstuk, waarin de noten, ritmes en andere muzikale symbolen worden genoteerd. Het is een visuele weergave van de muziek die bedoeld is om uitvoerende muzikanten te leiden tijdens een uitvoering. Wij schrijven onze partituren in de vorm van posters, checklisten, inspectielijsten, toolboxthema’s en handboeken/werkinstructies.

5) Dirigent
De dirigent is degene die alles coördineert en de harmonie bewaakt. Deze rol omvat het leiden van het proces, het houden van overzicht en het stimuleren van samenwerking. De dirigent zorgt ervoor dat alle elementen van de symfonie goed op elkaar zijn afgestemd en bijdragen aan het gemeenschappelijke doel: een veilige werkplek.

Een harmonieus geheel

De Veiligheidssymfonie staat voor het samenspel van verschillende elementen en actoren die samenwerken om een veilige en gezonde werkomgeving te realiseren. Net zoals in een symfonie zorgt de samenwerking tussen componisten, muzikanten, instrumenten, partituren en de dirigent ervoor dat elk onderdeel zijn bijdrage levert aan het grotere geheel. Dit is de kracht van de Veiligheidssymfonie: een geïntegreerde en inspirerende benadering van veilig werken.