Roofs 2025-02-78 Een pleidooi voor hout op het dak

Projectbeschrijving: Villa Blaricum

Hout is een van de meest duurzame bouwmaterialen die er zijn. Het is licht, produceert geen CO2 tijdens de productie, maar slaat het juist op. Bovendien is hout vaak uitstekend herbruikbaar en heeft het een natuurlijke uitstraling. Toch worden de meeste bouwwerken in Nederland nog steeds opgetrokken uit materialen als beton, kalkzandsteen, staal, baksteen en aluminium. Dat het ook anders kan, laat vakman Rutger Reintjes al decennialang zien. Sinds hij in 1982 naar Vancouver verhuisde, heeft hout zijn leven en werk bepaald. Na zijn terugkeer naar Nederland in 2000 begon hij houten villa’s te ontwerpen en bouwen. Een van zijn projecten uit 2002 kreeg onlangs een volledig vernieuwd houten dak.

Tekst: Tjerk van Duinen

Rutger Reintjes ontdekte de schoonheid en veelzijdigheid van hout tijdens zijn tijd in Vancouver, waar hij na zijn opleiding aan de MTS Bouwkunde naartoe verhuisde. In Canada is houtbouw diepgeworteld in de bouwtradities, mede dankzij de overvloedige beschikbaarheid van hout. Vooral de West Coast houtarchitectuur inspireerde Reintjes en wekte een passie bij hem op die zijn carrière sindsdien heeft gevormd. Hij bracht 25 jaar door in Canada, waar hij ervaring opdeed in het ontwerpen en bouwen van houten woningen.

Blaricum

Bij zijn terugkeer naar Nederland bracht hij deze expertise mee, waarmee hij al snel een pionier werd op het gebied van houtbouw. Een van zijn eerste projecten in Nederland was een volledig houten villa in Blaricum, met een Noord-Amerikaanse uitstraling. Bij de recente dakrenovatie van deze villa koos de opdrachtgever, inmiddels de derde eigenaar, opnieuw voor hout. De originele houten shingles werden vervangen door hoogwaardige Western Red Cedar shingles uit Vancouver.

Bewuste keuze

De bewoners van de villa waardeerden de unieke uitstraling van een houten dak en wilden dit behouden. Hoewel alternatieven zoals riet ook een natuurlijke en sfeervolle keuze bieden, paste dit niet bij de gewenste uitstraling. De keuze viel wederom op de ceder shingles, i.c 100% PEFC gecertificeerd hout van de hoogste kwaliteit. Hoewel het transport van dit hout een minder duurzame factor is, biedt het materiaal uitzonderlijke esthetiek en duurzaamheid.

De kracht van details

Het vernieuwen van het dak vroeg om vakmanschap. Ruim twintig jaar geleden werden voor de oorspronkelijke bouw doorgewinterde vaklieden uit Vancouver ingevlogen. Dit keer werden Noort & De Vries, ervaren leidekkers, ingeschakeld. Als aannemer begeleidde Rutger Reintjes het proces en bewaakte hij de kwaliteit. Hout vraagt om een andere techniek dan leidekken. Cederhouten shingles worden gekliefd en gezaagd uit oude, vaak al omgevallen bomen en hebben subtiele verschillen tussen de voor- en achterkant. Dat vraagt om een scherp oog bij het leggen: soms is een shingle simpelweg niet geschikt en wordt deze niet gebruikt. Het resultaat is uiteindelijk prachtig. Het hout heeft doorgaans rechte nerven die dicht op elkaar liggen, wat bijdraagt aan de duurzaamheid.

Bewezen constructie

De shingles hebben standaardafmetingen: 610 mm lang, 89 tot 300 mm breed en zijn taps gezaagd. Aan de dikke onderzijde zijn ze ongeveer 13 mm dik. Ze worden in driedubbele dekking bevestigd met verborgen RVS-ringnagels bevestigd op rachels. Reintjes: “Gelukkig bleek de onderliggende dakconstructie nog in uitstekende staat: volledig geïsoleerd, ventilerend en voorzien van een dampdichte onderlaag; een bewezen bouwfysische constructie opbouw. Als het goed wordt aangelegd en onderhouden, met aandacht voor details en door vakmensen, kan een houten dak zelfs een halve eeuw of langer meegaan.”

Legpatroon

Bij het leggen van houten shingles komt precisie kijken. Dat betekent voor een dak met houten shingles een bepaald legpatroon. Dat begint bij de dakvoet met een druipstrook van een dubbele rij shingles en 40 mm overstek. Naar boven toe liggen de shingles driedubbel, met verspringing van de (verticale) voegen en zodanig overlappend dat telkens 190 mm zichtbaar blijft. De circa 7 mm brede naden tussen de shingles zorgen ervoor dat water weg kan lopen en vuil wordt uitgespoeld. Alle kilgoten van de villa zijn van gezet gegalvaniseerd metaal, en op de nokken liggen passtukken. “Die maak ik zelf uit twee shingles met rvs-nieten”, aldus Reintjes. “Het zijn prefab passtukken die om en om liggend op de nokken worden bevestigd.” Wat het ambachtelijke karakter van het werk benadrukt.

Tijdloos en duurzaam

De villa oogt weer als nieuw, en daar is Reintjes trots op. “Je zou niet zeggen dat het een woning is van 1.400 kuub. Hij oogt juist heel bescheiden door de vormgeving en het materiaalgebruik, met een grote rol voor het dak. We hebben daarop 450 m² cederhout verwerkt, een relatief onbekende en natuurlijke dakbedekking. Volgens mij verdient het meer aandacht in een tijd waarin bouwen in hout in opkomst is. Zonder dat ik het wist, heb ik bijna 25 jaar geleden een heel duurzaam huis gebouwd.”