Roofs 2000-03-12 Beloopbaarheid is iets anders dan begaanbaarheid

In 1999 zijn in Roofs enkele artikelen verschenen waarin uiteen wordt gezet dat Rockwool, fabrikant van steenwol isolatie, meer nadruk wil leggen op het begrip ponsweerstand als klassering voor de begaanbaarheid van daken. In de markt is verdeeld gereageerd op Rockwools visie. Op verzoek van de Roofs redactie reageerden namens Stybenex de heren Appels en Van Moorsel. Respectievelijk werkzaam bij de producenten van EPS-isolatiematerialen Uniedek en Isobouw.

In den beginne was er niets. Toen schiep God de wereld en zette daar mensen op. Deze mensen hadden huizen nodig. Op deze huizen zaten natuurlijk daken, eerst waren het hellende daken en later kwamen ook platte daken. Voor die platte daken moesten richtlijnen gemaakt worden. Deze richtlijnen dienen ervoor om te zorgen dat zo'n dak dat sterk en stijf genoeg en waterdicht is. Daarnaast moet het tijdens het aanbrengen (en lange tijd daarna) niet kapot gaan.
In Nederland bestaan de platte daken nu veelal uit een draagconstructie, een onderconstructie van geprofileerde staalplaten of beton, isolatie en dakbedekking. De draagconstructie en de onderconstructie kunnen berekend worden aan de hand van het bouwbesluit en normen. De dakbedekking kan bepaald worden aan de hand van een beoordelingsrichtlijn (BRL).De eisen aan isolatie en de bevestiging daarvan zijn ook eenduidig geregeld in een BRL. Deze BRL is een uitvloeisel van of vervolg op een UEAtc richtlijn welke in de tachtiger jaren vrijwillig is opgezet en in een aantal landen in Europa wordt gehanteerd.

Simpele eisen

De eisen zijn op zich heel simpel: Het isolatiemateriaal (al dan niet gecacheerd) mag onder invloed van vocht niet teveel gaan afwijken van de oorspronkelijke eigenschappen (zoals kromtrekken, verliezen van samenhang, sterkte, warmtegeleidingscoëfficiënt, grote afwijking in dimensies e.d.). Daarnaast mag het isolatiemateriaal onder invloed van belastingen niet teveel gaan vervormen. Tot slot mag het isolatiemateriaal bij de applicatie van de dakbedekking niet teveel belastende factoren opleveren. Deze eisen zijn opgenomen in de Nederlandse richtlijn, BRL 1309 ("Thermische isolatie voor platte of hellende daken op een onderconstructie in combinatie met een gesloten dakbedekkingssysteem").
Volgens de UEAtc richtlijn en BRL 1309 moet de weerstand tegen gelijkmatig verdeelde statische belasting en verhoogde temperatuur gedurende een vaste tijd bepaald worden.
De aangewezen methode betreft een drukproef uit te voeren, - tegenwoordig - volgens EN 1605 ("Bepaling"). Belastingen van 20, 40 of 80 kPa, temperaturen van 60 of 80 oC gedurende 2 of 7 dagen zijn daarbij de testcriteria. Met deze proef wordt bepaald in welke begaanbaarheidsklasse een materiaal en/of product toegepast kan worden. Deze begaanbaarheidsklassen lopen voor Nederland van A (daken anders dan met speciale middelen niet begaanbaar) tot D (daken begaanbaar voor voertuigen).

Beloopbaarheid en begaanbaarheid

Tot zover is alles duidelijk en beheersbaar. Echter, begin 1999 wordt bouwend Nederland geconfronteerd met het fenomeen dat beloopbaarheid (iets anders dan begaanbaarheid) van vlakke daken blijkbaar ineens zeer belangrijk is geworden, althans volgens Rockwool.
In reclame-uitingen en semi redactionele artikelen wordt hiervan breed kond gedaan. Daarbij lijkt het wel alsof deze eigenschap van beloopbaarheid, welke getest wordt door het uitvoeren van een ponsproef, belangrijker is dan de gewone drukvastheid. De ponsweerstand wordt bepaald volgens EN 12430 ('Bepaling van het gedrag onder puntbelasting'). Hierbij wordt een product beproefd 'op zijn geschiktheid om tijdens het aanbrengen/installeren krachten te weerstaan die hoofdzakelijk door voetgangers veroorzaakt worden'
Natuurlijk mag een fabrikant blij zijn als hij een of meer minder goede eigenschappen van een product weet te verbeteren. Maar om dit nu meteen op te hemelen tot 'de nieuwe norm in beloopbaarheid' gaat wel erg ver voor een product dat kennelijk pas anno 1999 beloopbaar is geworden. De belangrijkste eisen voor geschiktheid van producten voor toepassing onder belastingen in het vlakke dak zijn gelegen in de eerder vermelde weerstand tegen belasting onder verhoogde temperatuur en tijd en de drukvastheid. De drukvastheid wordt bepaald volgens EN 826 ('Bepaling'). Aan drukvastheid haalt een Rockwool DUO nog steeds niet de waarde van EPS 20 (85 versus 100 kPa) en een Taurox Delta niet die van EPS 25, 30 of 35 (120 versus 130, 165 of 200 kPa). Maar zo'n campagne heeft wel tot gevolg dat de markt verward raakt en door de bomen het bos niet meer ziet.

Zinnig

In BRL 1309 is al een bepaling voor ponsweerstand opgenomen, namelijk voor de statische ponsweerstand van bitumineuze cacheerlagen. Dit is een zinnige proef voor producten die een bitumineuze laag op een relatief bros of zacht isolatiemateriaal hebben. Maar die proef heeft niets te maken met EN 12430. Op uitbreiding met zo'n proef (zoals de EN 12430) om aan te tonen dat een product geschikt is voor toepassing op het vlakke dak zit niemand te wachten.

Sinds de toepassing van EPS producten voor het vlakke dak is de drukvastheid op monsters van 50 x 50 x 50 mm bepalend en afdoende geweest. Hierover zijn in de praktijk geen klachten geweest of discussies ontstaan. Dus hoeft zo'n afwijkende test nu ook niet geïntroduceerd te worden. Bovenstaande zal wellicht de verwardheid in de markt enigszins oplossen, zodat wij 'in het begin van de 21e eeuw alvast iets hebben'. En iets dat duidelijk is.

door: Chr. Appels, A. van Moorsel