Roofs 2018-06-32 Daglicht en gezondheid

Special daglicht

In de bouw worden daglichtvoorzieningen voornamelijk toegepast met ­argumenten die betrekking hebben op de gezondheid en het welzijn van de gebruikers. Wat is hier de wetenschappelijke onderbouwing van?

Glas is een relatief duur bouwmateriaal en de investering in daglichtvoorzieningen moet dus goed onderbouwd worden. Daarbij moet rekening worden gehouden met diverse aspecten van de toepassing. Denk daarbij aan aspecten als opwarming, verblinding, reflectie, etc. Gezondheid is daar een belangrijk onderdeel van.

In het Bouwbesluit is wel een minimale eis opgenomen van de daglichtopening, maar deze eis geeft geen garantie voor een bepaalde hoeveelheid en kwaliteit van daglicht. Het is een absoluut minimum dat vooral is geformuleerd om te voorkomen dat gebouwen zonder daglichtvoorziening zouden kunnen worden opgeleverd. Hoewel het merendeel van de mensen een voorkeur aangeeft voor het natuurlijke licht, zijn er tot op heden slechts weinig ­wetenschappelijke onderzoeken uitgevoerd die de waarde voor mensen hebben weten vast te leggen. De betere architect laat zich hierdoor echter niet beperken en weet de kwaliteit van het daglicht een wezenlijk onderdeel te laten vormen van de architectuur.

Gezondheid

Wat is nu precies het effect van daglicht op de gezondheid? We weten in ieder geval dat voor de aanmaak van vitamine D, blootstelling aan zonlicht (UV-gedeelte) essentieel is.
Het regelmatig blootstellen aan zonlicht kent een preventieve werking ter voorkoming van andere vormen van kanker en werkt levensverlengend. Daarnaast kan onvoldoende lichtblootstelling via ons oog ons slaap/waak-ritme in de war sturen, wat ook negatieve gevolgen heeft op onze gezondheid.”

Licht wordt via het oog en via de huid in het lichaam opgenomen. Er zijn vele soorten daglicht, afhankelijk van de stand van de zon, de bewolking, etc. Dat zorgt voor dynamisch licht in het gebouw en het ligt voor de hand dat er verschillende effecten op het menselijk lichaam waarneembaar zullen zijn.

Slim omgaan met daglichtsystemen

Alles bij elkaar kunnen we veilig aannemen dat daglicht een positieve invloed heeft op de gezondheid (geestelijk en lichamelijk). Dit wordt in de Nederlandse bouwwereld ook steeds breder onderkend en dat is positief. Aan de andere kant zou het niet wenselijk zijn om overal maar glas toe te passen. Er kan immers ook te véél zonlicht binnenkomen. Dat licht is verblindend, het zorgt ervoor dat schermen lastig zijn te lezen en ook heeft het in veel gevallen energetisch nadelige effecten: in de zomer wordt het vaak te warm, in de winter te koud. In gebouwen met veel glas zie je dikwijls dat mensen de zonwering naar beneden laten en niet meer omhoog doen. Dan is de toepassing van het daglichtsysteem nutteloos.

Daarom moet slim worden omgegaan met daglichtsyste­men, zodat een juiste balans kan worden bereikt tussen daglicht en schaduw. Algemeen geldt dat een daglichtvoorziening in het dak voor méér licht zorgt dan voorzieningen in de gevel, omdat zonlicht nu eenmaal van boven komt. Er zijn ook oplossingen denkbaar met gekleurd glas.

Kunstlicht

In de gebouwde omgeving moet het daglicht vaak con­curreren met het kunstlicht. Hierbij worden de voordelen van het daglicht (zoals gratis, vaak in overvloed aanwezig, een dynamisch karakter en energiezuinig) afgewogen tegen die van het kunstlicht. Waarbij aangetekend moet worden dat de energiezuinige ‘led’-verlichting juist door die energiezuinigheid heeft gezorgd voor een toename in het energieverbruik: deze verlichting wordt vrijwel overal in toegepast. De voordelen van daglicht afwegend tegen de nadelen slaat de balans nog steeds door in het voordeel van zonlicht; dus het is aan te raden serieus te kijken naar een evenwichtige toepassing van daglicht in het gebouw.