Roofs 2023-06-44 Rode daken: een zee aan mogelijkheden

Special Gebruiksdaken

Vinex-wijken worden wel eens ‘slaapwijken’ genoemd. Bewoners – vaak tweeverdieners - gaan ’s ochtends vroeg op pad, maken met de kinderen nog even een tussenstop bij de opvang en komen pas ’s avonds weer thuis. Er wordt gegeten, de kinderen gaan naar bed, er wordt nog even televisie gekeken en dan zelf naar bed. De volgende ochtend gaat weer vroeg de wekker en het hele ritueel herhaalt zich. Tot het weekend, want dan komt het sociale leven op gang en wordt de ‘slaapwijk’ wakker.

Erik Steegman, Kiwa BDA

Dit sociale kenmerk wordt steeds meer benut in de nieuwbouwplannen van architecten, ontwikkelaars en eigenaren. Een creatieve invulling van sociale cohesie binnen grote wooncomplexen in de Vinex-wijk, zoals op IJburg in Amsterdam. Het dak van het wooncomplex Jonas’ (dat zijn naam dankt aan het verhaal van Jonas en de walvis) is een mooi voorbeeld van een zogeheten ‘rood dak’, een dak dat bewoners mogelijkheden biedt om samen te komen om te sporten, spelen of op een andere manier te recreëren. Zo kan het dak van wooncomplex Jonas’ afgehuurd worden voor een bewonersfeestje. Dit biedt een interessante business opportunity die binnen Jonas’ ook ‘onderdaks’ is doorgevoerd. Hierdoor werd Jonas’ door de Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus al uitgeroepen tot Beste Gebouw van 2023 en wordt het complex in deze Roofs-editie ook genomineerd als Dak van het Jaar 2023.

Sociale activiteiten

Het dak van wooncomplex Jonas’ biedt huurders en kopers een bos, een strand met BBQ-plaats en heuse bar voor allerlei sociale activiteiten. Daarnaast heeft het pand ‘onderdaks’ een volledig ingerichte gezamenlijke woonkamer voor bewoners. Buiten is er een openluchtbioscoop tegen de gevel en een podium op het dak van de inrit van de parkeergarage. Ook biedt het complex overnachtingsmogelijkheden voor gasten van de bewoners en kunnen er vergaderingen gepland worden in het pand. Het sociale karakter biedt vele mogelijkheden om mensen binnen het wooncomplex met elkaar in contact te brengen. Er loopt een ‘bergpad’ vanaf de woonkamer naar het strand op het dak. Allemaal intern beschermd voor invloeden van buitenaf door een waterdicht dakbedekkingssysteem.

Geïntegreerde aanpak

Als je als belegger, bouwer of opdrachtgever een rood dak wilt ontwikkelen en op deze manier de sociale cohesie voor bewoners wilt waarborgen, dan is het verstandig om in een heel vroeg stadium, bij voorkeur nog vóór de bouwfase, het sociale overleg tussen de diverse dakpartners te plannen. Vanuit een gecontroleerde en geïntegreerde aanpak geeft dit het beste resultaat. Niet alleen wordt dan snel duidelijk waar eventuele pijnpunten zitten, ook kunnen in deze fase nog relatief eenvoudig wijzigingen doorgevoerd worden.

Hergebruik water

Doordat de oorspronkelijke aannemer failliet ging, stapte aannemer Ballast Nedam pas halverwege de bouw van Jonas’ in. Voorafgaand aan het overleg met de dakpartners heeft de hoofdaannemer alle details op dakniveau door laten nemen door Kiwa BDA Dakadvies..De bouwkundige details zijn daarna doorgesproken met de dakdekker en hovenier. Dit leidde ertoe dat langs de opgaande gevel vanwege de geringe opstandhoogte van de dakbedekking (minimaal 120 mm boven de waterdichte laag) overal een lijngoot toegepast is. Hierdoor wordt het water dat van de gevel komt snel en efficiënt afgevoerd naar de centrale afvoer. Ook het detail voor de waterdichting van de alumi­nium opstand bij de ruiten op het ‘strand’ kreeg extra aandacht. Het water stroomt van boven naar beneden over de beloopbare glasplaten die aan de aluminium opstand aan de zijkant met dubbele bitumen stroken zijn ingewerkt, waarna het wordt opgevangen voor reiniging en hergebruik.

Dakbedekking

Om een goed uitgangspunt te creëren voor het langdurig optimaal functioneren van een ‘rood dak’ is de juiste dak­bedekkingsconstructie cruciaal. Het is verstandig om in een vroeg stadium de details met elkaar door te spreken, zodat achteraf geen discussies ontstaan over de technische constructie. Keuzes met betrekking tot de opstandhoogte moeten vaak ver voorafgaand aan het bouwtraject worden gemaakt. Maar ook tijdens de bouwfase kan met elkaar gezocht worden naar aanvullende oplossingen als er voldoende wordt gesignaleerd en gemeld.

Algemene systeemprestaties dakbedekking

• Wortelvast dakbedekkingssysteem, conform NEN-EN 13948: 2007;
• Representatieve ervaring met gespecificeerde producten waarbij aangetoond is dat een minimale levensduur van 20 jaar te verwachten is;
• Het dakbedekkingssysteem mag bij de bepaling tegen stootbelasting, volgens NEN-EN 12691: 2018, geen perforatie vertonen middels een vallichaam met een diameter van 10 mm;
• Het dakbedekkingssysteem mag bij de bepaling van de weerstand tegen statische belasting, volgens NEN-EN 12730: 2015, geen perforatie vertonen;
• Als het dakbedekkingssysteem bestaat uit een bitumen dakbaan en een kunststof dakbaan, dient aangetoond te zijn dat de kunststof dakbaan geschikt is voor toepassing in contact met en volledig gekleefd kan worden op bitumen;
• PVC-materialen moeten bestand zijn tegen invloed van micro-organismen, bepaald overeenkomstig NEN-EN-ISO 846.

Bovengenoemde vereisten worden vastgelegd middels een KOMO-attest met productcertificaat of een rapport van een Europees erkend instituut (Notified Laboratory)

Algemene maatregelen duurzaam gebruiksdak

• Bij een warm-dak toepassing: een drukvaste en waterdichte isolatie bij voorkeur CG cellulair glas of PIR als compacte verkleving aangebracht, gegoten in warme SBS of 110/30 bitumen. Als alternatief een waterafstotende drukvaste isolatie in de vorm van C-EPS, cementgebonden polystyreen.
• Bij warm-dakoplossingen wordt bij voorkeur op de dakbedekking een non-woven beschermlaag aangebracht in een minimum van 300 g/m² of beschermende matten of panelen van rubber of kunststof granulaat met respectievelijk nominale dikte van 6 en 4 mm (Norm begroeide daken VBB-FLL 2023).
• Bij daken voorzien van een terras of berijdbaar dakvlak kan een omkeerdak toegepast worden met een drukvaste X-PS (geëxtrudeerd polystyreen). Hierbij wordt de waterdichte laag volledig verkleefd op een onder afschot gestorte (betonnen) onderconstructie.
• Bij voorkeur het dakbedekkingssysteem, bestaande uit twee lagen dakbedekking, onderling en op de ondergrond volledig gekleefd. De toplaag van het systeem moet wortelvast zijn en kan bestaan uit een volledig gekleefde toplaag bestaande uit bitumen (APP- of SBS dakbanen) of gekleefde kunststof uitvoering POCB-, ECB, EPDM of TPO-dakbanen. Tevens zijn er mogelijkheden voor wortelvast vloeibaar aangebrachte bitumenlatex of kunststof (polyurea) spuitbedekking of gewapende vloeibare kunststof dakbedekking.