Roofs 2023-06-86 Mercedes-Benz Stadium, Atlanta

Internationale daken

Het in 2017 opgeleverde Mercedes Benz Stadium doet dienst als de thuisbasis van het American Football team Atlanta Falcons én het voetbalteam Atlanta United FC. Het complex van 185.000 m2 heeft een capaciteit van 42.500 tijdens voetbalwedstrijden, die voor het populairdere American Football kan worden uitgebreid naar 71.000 bezoekers. Het totale kostenplaatje voor dit opvallende juweel? Een slordige 1,6 miljard dollar. Het in- en uitschuifbare dak van dit imposante stadion is zowel technisch als optisch gezien de blikvanger. Het geheel werd ontworpen door de pas overleden Bill Hellmuth, die jarenlang actief was als voorzitter en CEO van het wereldwijde ontwerp-, architectuur-, ingenieurs- en planningsbureau HOK (voorheen Hellmuth, Obata + Kassabaum).

Arthur Blank, de eigenaar van de in de NFL spelende Atlanta Falcons en het in de MLS uitkomende Atlanta United FC, had twee belangrijke eisen in het verschaffen van de opdracht voor het stadion. Enerzijds moest het een architectonisch icoon worden voor de stad en anderzijds diende het een ongeëvenaarde ervaring te bieden aan de bezoekers van het stadion. Het dak speelt in beide aspecten een grote rol.

Vleugels

Qua uiterlijk heeft het stadion de inspiratie gevonden binnen het NFL-team Atlanta Falcons. Van een afstand bezien, lijkt het stadion alsof een roofvogel met over elkaar heen slaande vleugels het nest beschermt. De ontwerpers hebben zich naar eigen zeggen ook laten inspireren door de oculus in het oude Pantheon van Rome, waarvan je wel degelijk een gelijkenis ziet wanneer je van binnenuit door het openstaande dak heen kijkt.

In het stadion is overal nagedacht over de ‘fan experience’. Die ervaring begint bij het stadioninterieur, waar meer dan 6.000 kilometer aan glasvezelkabel de 2.000 tv’s, een technologielounge en nog veel meer technische foefjes ondersteunt. Die ervaring eindigt bij het gigantische 360-graden HD halo-videobord dat aan het dak hangt. Alles is uit de kast getrokken om een meeslepende, technologie-gedreven wedstrijddagervaring te bieden. Groen detail: al deze schermen en kabels verbruiken veel stroom, zou je denken. Maar ondanks de weelde aan techniek en energieverbruik, is het stadion één van de meest energie-efficiënte stadions ter wereld. Dat komt niet in de laatste plaats door de circa vierduizend zonnepanelen die over het gebouw verdeeld zijn.

Immens stalen frame

Zoals bij vrijwel ieder modern stadion, was het een vereiste dat er geen kolommen in het stadion zouden staan, omdat die het zicht van vele bezoekers zouden belemmeren. Deze eis, gecombineerd met het idee om het stadion van een ingenieus uitschuivend dak te voorzien, zorgde voor de nodige uitdagingen in de constructie. Een immens stalen frame zorgde voor de oplossing.

Doordat de dakbladen uitschuiven, moesten de dakspanten zowel een neerwaartse kracht aan de ene kant, als een opwaartse kracht aan de andere kant kunnen stabiliseren. Aan de basis van de gemaakte dakconstructie staan vier stalen dwarsspanten met een lengte van maar liefst 221 meter. Dat is (op 80 meter na) alsof je de Eiffeltoren plat legt als dakconstructie.

Acht minuten

Aan deze basisspanten zijn nog vier dwarsspanten bevestigd, die steun bieden aan de neerwaartse kracht van de in totaal acht uitschuivende dakbladen. Deze dakbladen hebben een lengte van 60 tot 70 meter en een overspanning aan de achterkant van 12 meter, waar de opwaarts drukkende kracht ontstaat. Aan die achterkant van de bladen zijn daarom nog acht secundaire dwarsspanten bevestigd die deze opwaartse kracht van de bewegende bladen voor hun rekening nemen. Om de grote krachten op te kunnen vangen, is voor deze stalen constructies zowel 65-ksi als 50-ksi staal gebruikt. Elk dakblad wordt ondersteund door zes opwaartse draaistellen en acht zwaartekrachtdraaistellen die de dakbladen tussen 56 en 70 meter over het dak kunnen bewegen. De draaistellen worden aangedreven door acht aandrijfwielen van 7,5 pk per dakblad die over de zwaartekrachtrails bewegen. Het resultaat is dat het dak binnen een tijdsbestek van acht minuten van volledig open naar volledig gesloten kan worden geschoven. Andersom idem dito. Elk blad beweegt zijwaarts in een rechte lijn open of dicht. Ze bewegen dus niet roterend, maar wanneer alle dakbladen tegelijk open of dichtgaan, creëert het de optische illusie dat de bladen met een roterende beweging openen of sluiten, als ware het een diafragma van een cameralens.

Cabrio

Het totale dak van het stadion bestaat uit 27.500 ton staal, waarvan 3.500 ton voor de dakbladen. Zo’n 700 ton is besteed aan rails en spoorbalken. Om het gewicht van de dakbladen te beperken en om natuurlijk daglicht binnen te krijgen, zijn ze bekleed met een dubbelwandige met lucht gevulde ETFE-kussen. ETFE is licht van gewicht en doorschijnend, waardoor grotere overspanningen mogelijk zijn en het stadion toch met licht gevuld blijft, ook als het dak gesloten is. Niet geheel toevallig komt het welbekende Mercedes-logo tevoorschijn op het dak, wanneer de bloemblaadjes gesloten zijn. Het is eigenlijk gewoon een soort Mercedes Benz cabrio, maar dan net iets anders.

HD halo-videobord

Direct onder het innovatieve dak, hangt ook nog een technisch en innovatief hoogstandje. Met de naam ‘Halo Board’ hebben ze in het Mercedes-Benz Stadium een unieke nieuwe manier gevonden om de fans te vermaken. Het is met een oppervlakte van 6.544 vierkante meter (17.56m hoogte en 327.72 m breedte) ’s werelds grootste stadionscherm en brengt letterlijk een nieuwe dimensie met zich mee als het aankomt op vermaak in het stadion. Het bestaat uit 616 secties, die weer bestaan uit kleinere panelen, waarop in totaal zo’n 37 miljoen ledlampjes zijn bevestigd. Fun fact: als je het scherm uitrolt en rechtop naast de Eiffeltoren zet, dan steekt hij daar net iets bovenuit.

Nalatenschap

6 april jongstleden kwam het bericht dat Bill Helmuth op 70-jarige leeftijd was overleden. Sommigen beweren, zeker in geval van architecten en kunstenaars, dat de mensen voortleven in hun creaties. Vanuit dat gedachtengoed kunnen we wel stellen dat Helmuth voortleeft in dit imposante bouwwerk, wat bijzonder is qua uiterlijk, innovatief qua dak en waar bovenal tienduizenden, zo niet honderdduizenden bezoekers iedere week plezier aan beleven.