Roofs 2024-03-54 Dakdekker en zonnepanelen -installateur

p. 54

Multifunctionele daken

De multifunctionele daktoepassingen maken dat de dakdekker en de installateur elkaar vaker zullen tegenkomen. John van Vught, vakspecialist bij Techniek Nederland, pleit voor een nauwe samenwerking tussen de installatie- en de dakenbranche. Branchevereniging Holland Solar (bij monde van directeur Wijnand van Hooff) biedt een kersverse ‘Gedragscode zon op woningen’ aan en dakproductenspecialist Ubbink constateert in haar recent gepubliceerde Kennisdocument dak: ‘Op het dak komt bouw- en installatietechniek samen.’

Ook voor John van Vugt, vakspecialist bij Techniek Nederland, is kennis van het dak een belangrijk aspect om kwaliteit te garanderen bij de aanleg van zonnepanelen. “We voeren nu gesprekken met SKG-IKOB, op initiatief van de Stichting Dakmeester, over wat het betekent als je zonnepanelen op daken, en zeker hellende daken, wil maken.”

Techniek Nederland is de ondernemersvereniging van technisch dienstverleners, installatiebedrijven en de technische detailhandel. Van Vugt: “Ongeveer 80 procent van de installateurs in Nederland is bij ons aangesloten. We maken technische ontwikkelingen praktisch toepasbaar, voor de ZZP’er en de grote ondernemingen. We ondersteunen als ondernemersorganisatie ook bij de onderhandelingen van de CAO.

Nederland heeft een breed scala aan technisch specialisten. Kleine bedrijven die gespecialiseerd zijn in één vakgebied, ook meer generieke bedrijven met een klimaat- en elektraafdeling.

“We gaan met dakdekkers in gesprek om onze leden goed te informeren, om de kwaliteit van zonnepanelen op het dak te waarborgen. We hebben natuurlijk onze NEN-normen, maar een installatie hangt niet in de lucht. Dus hebben we altijd rekening te houden met elkaar. Nu er nog meer, en ook nieuwe, producten op het dak komen, moeten we nog meer naar elkaar toe komen.”

Vakkennis aanvullen

“Onze technische mensen hebben doorgaans geen kennis van de dakconstructie. Het is dan ook niet vreemd dat de dakdekker voorstelt om de zonnepanelen te plaatsen en te zorgen voor een goede dakdoorvoer voor de kabels, zodat de installateur niet het dak op hoeft. Aan de andere kant zegt de installateur: ‘Ik kan met een paar monteurs in een halve dag een zonnepaneel plaatsen, wij zorgen er zelf voor dat onze mensen voldoende kennis hebben van het dak.’”

“De algemene gedachte is: het is wel te overzien. Bij een nieuwe woning is dat misschien zo, maar hoe zit dat op oudere daken of een met riet gedekt dak? Ik denk dat de installateur zelden op een dak werkt. Op platte daken wel, op hellende daken is dat anders. En naast zonnepanelen komen ook warmtepompen en andere technische installaties steeds vaker op het dak. Het is goed dat dakdekkersbedrijven en installateurs om tafel gaan zitten. Ik ben daar voorstander van. Waar kunnen we kwaliteit vasthouden, wat kunnen we in een samenwerkingsverband doen, in hoeverre kan ik werkzaamheden van de ander overnemen?”

Om een goede samenwerking te bevorderen en de kwaliteit te bewaken, zorgt Techniek Nederland voor controlelijsten en verwijzen ze naar handboeken van bijvoorbeeld ISSO, waarin ook paragrafen zijn opgenomen over het dak, de constructie en de doorvoeren. Bij twijfel is voor een goede scan vooraf toch een vakman-dakdekker nodig. En die beschikt ook over een goede steiger om veilig te kunnen werken. Het vereist wel de nodige planning, want er staan dan twee busjes voor de deur, in plaats van één.

Van Vugt is positief. “Nu we een aantal jaren met zonnepanelen bezig zijn, hebben we veel geleerd. We kunnen in Nederland goed innoveren en je moet samenwerken. Het is een keihard gegeven: zonder samenwerking kunnen we de kwaliteit niet borgen.”

Nieuwe gedragscode

Holland Solar, de branchevereniging voor de zonne-energiesector, publiceerde begin februari de nieuwe ‘Gedragscode zon op woningen’, waarmee de branchevereniging een standaard neerzet voor hoe een installateur voorafgaand, tijdens en na de installatie de kwaliteit en veiligheid van een zonnestroomsysteem kan borgen.

“Zonnepanelen zijn niet meer weg te denken uit de Nederlandse straten. Maar voor consumenten die ze aanschaffen is dit nu vaak nog nieuw. Zij weten niet goed waar ze op moeten letten bij de aanschaf van zonnepanelen en hoe de kwaliteit en veiligheid van het systeem en het installatieproces worden gegarandeerd”, zegt Wijnand van Hooff, Algemeen Directeur Holland Solar. Hij benadrukt dat elke installateur moet kunnen garanderen dat een kwalitatief goed en veilig zonnestroomsysteem wordt opgeleverd. “Met de gedragscode ‘Zon op woningen’ willen we het leveren van deze garantie bevorderen.”

Basisprincipes

De gedragscode hanteert drie basisprincipes: ‘kwaliteit en veiligheid’, ‘klantgerichtheid en garanties’, en tot slot ‘een solide bedrijfsvoering’. De gedragscode formuleert geen nieuwe normen of eisen. Voor enkele technische aspecten vraagt hij wel expliciet aandacht, namelijk de kwaliteit van het dak en de dakbedekking, de onderconstructie, de dakdoorvoer, de locatie van de omvormer, het kabeltracé, de connectoren en de meterkast.

Voorafgaand aan de installatie wordt de kwaliteit van de dak(constructie) en de dakbedekking beoordeeld, op basis van geldende regelgeving en normen, staat in de gedragscode. Indien de installateur twijfelt aan de kwaliteit van de draagkracht van het dak of de kwaliteit van de dakbedekking adviseert hij de klant een expert in te schakelen voor advies, voordat hij start met het plaatsen van zonnepanelen.

Hulp van de expert

De installateur kiest voor deugdelijke materialen, waar de panelen mee worden bevestigd aan het dak of geplaatst op het dak. De installateur houdt zich aan de genoemde normen. Daarnaast werkt de installateur conform de specifieke installatieaanwijzingen van de fabrikant, zoals de hoeveelheid en plaats van ballast, de montage van eventuele dakankers, het aantal bevestigingspunten, de aandraaimomenten en alle maatregelen voor een windvaste, veilige constructie.

De installateur maakt gebruik van een deugdelijke dakdoorvoer, waarin de plus- en minkabels gescheiden zijn. Dat geldt ook voor de brandvertragende bekabeling op het dak waarbij inductielussen worden vermeden.

Van Hooff: “Holland Solar roept leden en niet-leden die zonnepanelen op woningen monteren op om ook conform deze gedragscode te werken. Op deze manier maken we onze sector samen steeds beter en veiliger.”

Kennisdocument dak

‘Het dak is het fundament van de energiehuishouding’, stelt Ubbink in het Kennisdocument dak. ‘Niet alleen omdat de isolatiewaarden van het dak de warmtevraag bepalen, het dak is inmiddels ook een grote energieleverancier geworden. Het dak levert bovendien een belangrijke bijdrage aan de veiligheid, het comfort en de gezondheid van bewoners.’

Het kennisdocument dak is een handreiking, waarbij het bedrijf ingaat op installatietechnische en bouwtechnische aspecten, met handige tools en informatie over wetgeving voor de vakman.

Energiegebruik verminderen

Voor nieuwbouw is BENG (Bijna Energie-Neutrale Gebouwen) sinds 2021 de standaard. BENG 1: de maximale energiebehoefte in kWh per m² gebruiksoppervlak per jaar (kWh/m² jr); BENG 2: het maximale primair fossiel energiegebruik, eveneens in kWh per m² gebruiksoppervlak per jaar (kWh/m² jr); BENG 3: het minimale aandeel hernieuwbare energie in procenten.

Er is een maximum gesteld aan het energiegebruik van de gebouwen. Om dit energiegebruik te beperken, moet de bouwschil voldoen aan strenge isolatiewaarden (BENG 1). Hernieuwbare energie voorziet in een groot deel van de energiebehoefte (BENG 3) en de resterende energievraag wordt zo duurzaam mogelijk ingevuld (BENG 2).

De isolatiewaarde Rc voor een nieuwbouw dak is 6,3 m²K/W. Bij een grote verbouwing, wanneer 25 procent van het oppervlak van een woning wordt gewijzigd of vergroot, moet voor het dak deze Rc aangehouden worden. Voor kleinere renovaties geldt Rc = 2,1 m2K/W.

Wordt een dak gerenoveerd, dan is het altijd raadzaam om het dak maximaal te isoleren. Het oppervlak van een hellend dak bedraagt namelijk al snel meer dan 25 procent van de gebouwschil. Doordat warme lucht stijgt, verliest een woning via het dak bovendien de meeste warmte, gemiddeld 20 tot 35 procent.

Lucht- en waterdicht bouwen is daarom essentieel voor het behoud van de warmte. Niet vakkundig aangebrachte detailleringen zijn de grote veroorzakers van lekkages in het dak. Ubbink constateert dat risico’s op lekkage zich vooral voordoen bij aansluitingen:

  • Rondom dakkapellen en bij de aansluiting op de gevel;
  • Bij dakvorsten, kilgoten, hoekkepers; en
  • Dak- en geveldoorvoeren.

Voor de luchtdichtheid van daken wordt de Qv:10-waarde gehanteerd. Hierin is een gradatie opgesteld van Klasse 1 die volgens het Bouwbesluit is, tot de hoge eis Klasse 3 voor Passief Bouwen en andere zeer energiezuinige bouwmethoden.

Het dak als energiebron

Inmiddels is een derde van de koopwoningen voorzien van PV-panelen en wordt 16 procent van het huishoudelijke verbruik met de hulp van zonnepanelen opgewekt. De vraag naar zonne-energie is nog steeds groeiende. Daarnaast wordt er door bewoners flink geïnvesteerd in duurzame verwarming; het aantal huishoudens met een warmtepomp neemt toe met ruim 300.000 per jaar. Deze ontwikkelingen stellen eisen aan het dak en aan de montage.

Bij de plaatsing van zonnepanelen moet zowel met constructieve als installatietechnische regels rekening gehouden worden. Voor de elektrische installatie is NEN 1010 leidend. Deze norm is voor zonnepanelen aangevuld met de praktijkrichtlijn NPR 9090. Hierin zijn onder andere de eisen aan de omvormer opgenomen en het scheiden van de + en – leidingen.

Normen voor zonnepanelen op het dak

Voor de constructieve eisen zijn de beoordelingsrichtlijn 9933 en NEN 7250 leidend. In de beoordelingsrichtlijn 9933 ‘Beoordelingsrichtlijn voor het monteren van zonne-elementen op en aan gebouwen’ staat omschreven welke werkzaamheden noodzakelijk zijn voor een juiste montage. Deze richtlijn verwijst bovendien naar een aantal andere belangrijke eisen met betrekking tot de brandveiligheid.

In NEN-EN 1990 is bepaald dat de onderconstructie voldoende sterkte moet hebben om de belastingen door het zonne-element op te nemen. Voor de constructieve veiligheid (windbelasting) en waterdichtheid wordt verwezen naar NEN 7250. Specifiek voor zonne-energiesystemen worden hierin de integratie in daken en gevels én de bouwkundige aspecten omschreven. De norm NEN 7250 heeft als doel veilig bouwen en installeren van een PV-installatie en het optimaal functioneren. Wering van vocht is omschreven in NEN 2778, en in de NEN 6068 is de weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag (WBDBO) bepaald.

Protectie tegen ongedierte is niet in de BRL 9933 opgenomen, maar wel een aandachtspunt. De temperatuur achter een zonnepaneel kan zeker als de ventilatiestroom wordt geblokkeerd door nesten of bladeren namelijk oplopen tot meer dan 80 graden Celsius.

Voor de elektrische installatie is NEN 1010 leidend. Deze norm is voor zonnepanelen aangevuld met de praktijkrichtlijn NPR 9090. Hierin zijn onder andere de eisen aan de omvormer opgenomen en het scheiden van de + en – leidingen.

Tenslotte

Het kennisdocument gaat verder in op ventilatie doorvoeren, rookgas afvoer en warmtepomp ontluchting. We beperken ons in dit artikel tot het meegeven van een aantal van de installatievoorschriften voor zonnepanelen die de opstellers formuleerden:

  • Voorkom dat de bekabeling wordt aangetast door brand, anders ontstaat er een vlamboog. Plaats daarom de bekabeling van het PV-systeem niet door een brandscheiding. Is er geen andere mogelijkheid, dan moet er met brandmanchetten gewerkt worden;
  • Plaats Solar vogelschroten om het nestelen van vogels onder de PV-panelen te voorkomen.
  • Bij indaksystemen mogen zonnepanelen niet dicht op onderliggende bouwmaterialen geplaatst worden. Op een hellend dak moet de ‘vrije tengelhoogte’ (de afstand tussen het dakbeschot en/of de isolatie én de onderkant van het zonnepaneel) minimaal 10 mm bedragen. Bij daken met een hellingshoek minder dan 20° bedraagt de minimale afstand 20 mm.
    Bij indaksystemen worden gootstukken toegepast voor de waterkering.
    Zorg dat de luchtspouw onder de zonnepanelen aan de boven- en onderzijde openblijft. Dit voorkomt oplopende temperaturen en zorgt voor natuurlijke ventilatie.
  • Let er bij beplating op dat de bevestigingsmiddelen geen warmte kunnen overdragen naar de onderlaag.

Deel dit artikel

Andere artikelen in Roofs 2024-03 maart

Roofs 2024-03-03 Hoe ‘multi’ zijn multifunctionele daken?

Dit themanummer gaat over multifunctionele daken. ‘Multi’ is een Latijns voorvoegsel, dat zoiets betekent als ‘veel’, ‘meer dan één’, ‘velerlei’, etc. Trek je dat door naar multifunctionele daken,...

Door naar multifunctionele p. 3

Roofs 2024-03-06 Samenwerken aan eerste circulaire bedrijventerrein van Nederland

Dak van het Jaar 2024 Langs de A16 ontwikkelt de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht bedrijventerrein Ambachtsezoom. Dit park van 15 hectare is het eerste en vooralsnog enige volledig energieneutrale...

Door het ontwerp p. 6

Roofs 2024-03-13 Analyseren en evalueren

veilig en gezond werken Het februarinummer van Roofs was een special over veilig werken. Voor mij was het even schrikken, die foto met de bergbeklimmers op een dak. Ik heb altijd gedacht dat bij...

Door eens na p. 13

Roofs 2024-03-14 Aanscherpen milieuprestatie

De overheid wil de milieuprestatie-eisen voor woningen en kantoren aanscherpen om zo verduurzaming in de bouwsector te versnellen. Ook wil men een eis introduceren voor gebouwen met andere...

Door een verschil p. 14

Roofs 2024-03-18 VSK beurs: Het wordt druk op het dak

De VSK beurs in Utrecht afgelopen maand toonde tal van oplossingen voor het beheersen van het binnenklimaat. Voor de installaties is zeker bij renovatie niet altijd plaats meer in de woning. Het...

Door het slimme p. 18
AI Assistent Stel je vraag

AI Assistent

Online

👋

Welkom bij de AI Assistent!

Stel me vragen over dakdekken, isolatie, materialen en meer. Ik help je graag verder!

Probeer bijvoorbeeld:

0/500 Druk op Enter om te versturen