Roofs 2024-03-60 Het Multifunctionele dak: blijf scherp

Juridisch

De daken in Nederland krijgen steeds meer functies. Waar voorheen het dak als functie had het onderliggende gebouw te beschermen tegen weersinvloeden – de zogenoemde ‘vijfde gevel’ –, zijn de groene, gele, blauwe en rode daken tegenwoordig niet meer uit het straatbeeld weg te denken. Om de toch al schaarse vierkante meters daken optimaal te benutten, kunnen verschillende functies geïntegreerd worden in één systeem. Om het multifunctionele gebruik van daken te bevorderen, heeft het Nationaal Dakenplan eind januari haar derde handreiking uitgegeven: “de Handreiking Groen-Gele daken”. Deze bijdrage gaat in op de mogelijkheden én de haken en ogen van groen-gele daken.

Door: Jarl van Sonsbeek, Poelmann van den Broek N.V.

De mogelijkheden van multifunctionele daken zijn talrijk. Toch zijn multifunctionele daken ook geregeld voer voor discussies. Veel voorkomende juridische discussiepunten zien op de ontwerpverantwoordelijkheid en de waarschuwingsplicht.

Verantwoordelijkheid ontwerp

Een beperkende factor bij multifunctionele daken is veelal het draagvermogen van een dak. Bij bestaande bouw zal veelal de bestaande constructie versterkt moeten worden. Een constructeur kan berekenen of het nodig is en welke aanpassingen vereist zijn. Wanneer mensen ook het dak betreden, is veiligheid ook een belangrijk aandachtspunt. Het dak moet dan ook de nodige aanpassingen krijgen, zoals een voldoende hoge borstwering. Vaak is hiervoor een ontwerp nodig.

Het is belangrijk om te weten wie verantwoordelijk is voor het ontwerp. Denk bijvoorbeeld aan de situatie waarbij er te weinig draagvermogen is berekend. De ontwerpverantwoordelijkheid hangt af van hoe partijen hebben gecontracteerd. Over het algemeen zijn er drie verschillende situaties te onderscheiden:

1. Dakdekker voert ontwerp uit: In een traditionele aannemingsovereenkomst, waarbij de opdrachtgever een constructeur en architect inschakelt om een ontwerp te maken, voert de dakdekker alleen het ontwerp uit. In deze situatie is de opdrachtgever verantwoordelijk voor het ontwerp en eventuele fouten daarin.
2. Dakdekker maakt en voert ontwerp uit: Als de dakdekker niet alleen het dak realiseert, maar ook het ontwerp en berekeningen maakt, verschuift de ontwerpverantwoordelijkheid naar de dakdekker.
3. Dakdekker werkt in bouwteamverband: Als er een bouwteam is voor de realisatie van het dak, zijn de opdrachtgever, adviseurs en aannemer samen verantwoordelijk voor de juistheid van hun eigen ontwerpen en adviezen.

Hoewel dit onderscheid op het eerste gezicht duidelijk lijkt, is het in de praktijk niet altijd eenvoudig vast te stellen wie verantwoordelijk is voor het ontwerp. Een veelvoorkomend voorbeeld is wanneer de dakdekker werktekeningen maakt op basis van het ontwerp van de opdrachtgever. Dit betekent niet automatisch dat de ontwerpverantwoordelijkheid bij de dakdekker komt te liggen. De verantwoordelijkheid voor het ontwerp blijft vaak bij de opdrachtgever.

Waarschuwingsplicht

De waarschuwingsplicht speelt ook een rol, vooral wanneer het ontwerp van de opdrachtgever afkomstig is. Ondanks dat overeengekomen is de ontwerpverantwoordelijkheid bij opdrachtgever rust, kan een dakdekker toch aansprakelijk zijn. Namelijk indien hij zijn waarschuwingsplicht schendt.

De dakdekker heeft de plicht om de opdrachtgever te informeren als er kennelijke fouten in het ontwerp worden ontdekt. Als de dakdekker niet schriftelijk en zo concreet mogelijk waarschuwt terwijl dit wel had gemoeten, kan hij aansprakelijk zijn voor de schade die daardoor ontstaat. Mocht het ontwerp afkomstig zijn van de opdrachtgever en deze bevat een fout, dan kan dit reden om (een gedeelte van) de schade bij de opdrachtgever neer te leggen. In dat geval is immers sprake van ‘eigen schuld’ van de opdrachtgever. Ook als de opdrachtgever deskundig is en de fout in zijn ontwerp desondanks niet heeft opgemerkt, kan dit een reden zijn om de schade gedeeltelijk bij de opdrachtgever neer te leggen.

Tips voor de praktijk

Kortom, het is belangrijk om vooraf duidelijkheid te scheppen over wie verantwoordelijk is voor het ontwerp en om dit vast te leggen in de aannemingsovereenkomst. Ook is het essentieel om eventuele afwijkingen van het ontwerp tijdens de uitvoering van het werk schriftelijk vast te leggen, inclusief de redenen en het initiatief daarvoor. Verder dient goed stil worden gestaan bij het belang van de waarschuwingsplicht.

Heeft u mooie plannen om een multifunctioneel dak te (laten) realiseren en wilt u weten hoe het zit met de (ontwerp)verantwoordelijkheden en/of wilt u de aannemingsovereenkomst laten beoordelen of opstellen? Jarl van Sonsbeek, advocaat bouwrecht, helpt u graag verder. Hij is te bereiken via [email protected] of 024-381 14 62.