Roofs 2001-04-10 Recycling van bitumineus dakafval kan beginnen

          Stan Liebrand
Een aantal jaren geleden kwam de overheid met het afvalstoffenbeleid. Ondanks een aantal aanpassingen en aanvullingen bleef regelgeving met betrekking tot bitumineus dakafval redelijk buiten schot. Daar gaat echter op zeer korte termijn verandering in komen. Met name verwerkers van bitumen (dakdekkers, loodgieters en aannemers) staan nieuwe en strengere regels te wachten op het gebied van het afvoeren van dakafval.
Directe aanleiding voor deze beleidswijziging, aldus het ministerie van VROM, vormt de toegenomen verwerkingscapaciteit van bitumineus  dakafval. Het nieuwe dakbedekkingrecyclingbedrijf BituRec in Venray heeft niet alleen de techniek in huis, maar sinds kort ook voldoende vermogen om al het bitumineuze dakafval te recyclen. Voor Roofs de hoogste tijd om eens te gaan kijken en te praten met Rob Smits, de man achter BituRec.

Milieubewust
Het afvalstoffenbeleid van VROM stelt onder meer eisen aan de verwerking van bouwmaterialen die vrijkomen bij sloopwerkzaamheden. Voor de dakenbranche betreft dat bijvoorbeeld grind, bitumineuze dakbedekking en teermastiek. Bijna al het dakafval dat bij sloop of nieuwbouw vrijkomt gaat tot op de dag van vandaag via containers naar de afvalverwerking. Daar is men verantwoordelijk voor de verdere afhandeling: op de stort of in de verbrandingsovens. Echter, nu de overheid overtuigd is van de mogelijkheden tot recycling van dakafval, zal zij naar alle waarschijnlijkheid op korte termijn het storten en het verbranden van - tenminste bitumineus - dakafval gaan verbieden. Grind en teermastiek zullen wellicht volgen. Met een stortverbod wil de overheid bereiken dat producenten en verwerkers milieubewuster met materialen omgaan en zich maximaal inspannen voor hergebruik. Een werkgroep van het Kenniscentrum voor verkeer, vervoer en infrastructuur (CROW, zie elders in dit nummer) is tot de slotsom gekomen dat bitumen én technisch én economisch prima te recyclen is.
Rob Smits, oprichter van BituRec, ging al tien jaar geleden op zoek naar een manier om dakafval op een maatschappelijk verantwoorde manier en zo goedkoop mogelijk af te zetten. Smits heeft zelf een dakdekkerbedrijf en nam als ondernemer uit de dakenbranche plaats in een van de klankbordgroepen van de CROW werkgroep. “Ik heb zelf het initiatief genomen en me aangemeld bij VROM”, vertelt Smits. “Zo kwam ik in die klankbordgroep terecht tussen allemaal regelgevers en wegenbouwers. Zelf stuitte ik bij het oplossen van het afvalprobleem altijd op die laatste fractie, het stortbare afval. Als je bitumen apart kunt houden en daar mooie dingen mee kunt gaan doen, dan is dakafval veel te goed om te storten. Ik had geen zin om te wachten tot onze branche een stortverbod krijgt opgelegd. Een stortverbod is zo negatief. Ik denk liever vanuit de positieve, oplossingsgerichte kant. Als de dakenbranche erin slaagt het afval dat we produceren terug te stoppen in de keten, zijn we een hele stap verder. Dan moet er wel een goede sortering plaatsvinden. Want eenmaal op een grote hoop, is afval niet meer te gebruiken.”

Inname
BituRec BV, het bedrijf van Rob Smits, richt zich op de inname van bitumineuze dakbedekking en de verwerking hiervan. Er komt tussen de 100.000 en 150.000 ton afval vrij per jaar, waarvan het bedrijf zo’n 50.000 ton voor zijn rekening wil nemen. Alles wat bitumineus afval is, kan worden ingenomen: productie- en snijafval, sloopafval en singles.
De acceptant van BituRec stelt vast in welke groep en tegen welk tarief het afvalmateriaal wordt ingenomen. Voor schoon bitumineus afval, dat maximaal 5% vreemde stoffen (plastics, non-ferro, hout, isolatiemateriaal) bevat, rekent BituRec momenteel 150 gulden per ton. Vervuild afval bevat minstens 50% bitumen en kost bij inname 275 gulden per ton. Als het voor meer dan de helft vreemde stoffen bevat, wordt het afval niet geaccepteerd. De minimale inname is vijf ton per vracht. Afval met teermastiek of asbest wordt absoluut geweigerd. In het geval dat dit toch is gelost, wordt het per omgaande weer ingeladen en geretourneerd aan de aanbieder. Bovendien worden dan behandelingskosten in rekening gebracht.
De acceptatiecriteria met betrekking tot teerhoudend afval zijn zo streng omdat in het eindproduct van de recycling, het bitumengranulaat, absoluut geen teerhoudend materiaal mag zitten. “Bitumenafval is op het moment dat wij het als gecertificeerd bedrijf verwerkt hebben en een productcertificaat meegeven, een nieuw product geworden. Daar worden kwaliteitseisen aan gesteld,” aldus Smits.

Toepassingen
Het bitumengranulaat is uitstekend geschikt om in de ketel te laten zakken en vervolgens dampremmende lagen mee te gieten. Zelf heeft Smits al volledige daken gegoten. Op de zojuist gebouwde fabriekshal van BituRec (de eerste van naar verwachting drie hallen, elk met een oppervlakte van 2500m²) zit bijvoorbeeld een SBS-toplaag die voor 20% uit gerecycled bitumen bestaat. Smits heeft ook cacheerlagen aangebracht en met zijn secundair granulaat kost dat een fractie van primair bitumen. Ook de isolatie-industrie past het materiaal al (laagwaardig) toe in de bitumenfilm bij de steenwolisolatie. “Als een dakdekker bezig is materiaal te scheiden dan moet hij weten dat het gescheiden afval vervolgens weer op een hoogwaardige manier verwerkt wordt. Anders ziet hij er het nut niet van in,” aldus Smits.
Het recyclingproces zelf kan Smits in zijn nieuwe bedrijf nog niet laten zien, al geeft hij summier enige informatie. “Bitumen is een moeilijk product om te verwerken. Het gebeurt cryogeen, met toevoeging van vloeibare stikstof. Het is een duur proces dat je goed onder controle moet zien te houden.” Hij is tot deze kennis gekomen door langdurig en veel met het materiaal te stoeien en verbanden te leggen met een aantal andere onderzoeken. Lange tijd heel is hij heel terughoudend geweest. “Mijn filosofie luidt dat op het moment dat je het aan de grote klok hangt, je ook verplicht bent de mensen het vertrouwen te geven dat ze hun afvalmateriaal naar je toe kunnen sturen. BituRec is nu zover dat dakbedekkingproducenten uit heel Nederland hun productieafval kunnen brengen en dat vormt een extra uitdaging. De nationale markt is voorlopig voor ons groot genoeg.”
Smits is nu bezig het recyclingproces beperkt te patenteren, al weet hij dat een bedrijf dat op patenten moet drijven, het niet lang redt. “Je moet gewoon concurrerend zijn. Ik ben zeker niet de enige in de markt die met het afvalprobleem bezig is, maar ik heb een technologische voorsprong doordat ik er zolang mee bezig ben geweest. Bedrijven waar ik mee samenwerk moeten zelf ook iets kunnen verdienen bij de investeringen en het onderzoek dat ze moeten doen. Door alles in de ontwikkelfase in eigen hand te houden heb ik veel kunnen besparen, al lopen de investeringen bij de feitelijke start van BituRec nog in de miljoenen.”

Veel goedkoper
Het bitumen-recyclingproject van Rob Smits is puur eigen initiatief, met een geweldige ondersteuning van VROM. Het ministerie opende soms deuren die hijzelf niet open kreeg, met name bij gemeenten en provincies. Met gepaste trots vertelt Smits dat de CROW werkgroep proeven heeft gedaan met zijn materiaal, waaruit bleek dat het goede eigenschappen toevoegt aan het asfaltmateriaal. “Inmiddels is het in de wegenbouw een doodnormale zaak dat freesasfalt uit wegen wordt teruggestort in wegenbouwbitumen. Maar in het begin heeft dat net zoveel discussies opgeleverd als nu het hergebruik van bitumen uit dakbedekking. Het is overigens een heel prettige bijkomstigheid dat de weg- en waterbouwbranche meewerkt aan het bitumenprobleem. De tonnages afval zijn namelijk veel te groot om dit probleem alleen binnen de dakenbranche op te lossen.”
Over het stortverbod voor bitumen, dat boven de markt hangt, zegt Smits: “Waar het VROM eigenlijk om gaat, is de dakdekker te laten zien dat hij - mits hij het zelf al goed sorteert - afval veel goedkoper kan laten recyclen dan het te storten bij een afvalverwerkingsbedrijf. Het sorteren en inleveren van bitumen voor hergebruik is een heel belangrijke stap in de richting van het einddoel van VROM: het splitsen van dakafval in grind, bitumen en teermastiek.” Voor dat laatste kan de dakdekker trouwens niet bij BituRec terecht. Op dit moment wordt teermastiek praktisch altijd gestort. Verbranding is beter, maar ook ingewikkelder en duurder. De afvalverbranders kunnen de jaarlijkse hoeveelheid van ongeveer 30 tot 40 duizend ton teermastiek nog niet goed verbranden.
Ook bitumen zorgt bij afvalverbrandingsinstallaties voor problemen doordat het door de roosters heen valt (het wordt vloeibaar). Recycling van bitumenafval hoeft voor de dakdekker niet duurder te zijn, rekent Smits voor. “Ik kan het voor ƒ 150 per ton verwerken, tegen die prijs is het bij mij aan te leveren. Ook voor een dakdekker uit Friesland moet het interessant zijn het materiaal naar Limburg te sturen. Doet hij dat met 30 ton tegelijk, dan verdient hij in vergelijking met de huidige storttarieven ƒ 3000,-. Dat bedrag is hij aan het transport niet kwijt.”
In zijn pleidooien voor hergebruik heeft Smits niet alleen oog voor het milieu, maar ook voor de commerciële belangen van de dakenbranche. “We moeten het afvalprobleem serieus nemen. Als je maar 1% van gebruikt materiaal toevoegt aan nieuw, dan kun je VROM laten zien dat we als branche iets doen aan het afvalprobleem. Doen we dat namelijk niet, dan krijgen we straks een verwijderingsbijdrage opgelegd, die de klant zelf uiteindelijk zal moeten gaan betalen. En als die verwijderingsbijdrage er wel komt voor bitumen en niet voor PVC en EPDM, dan zijn we onszelf uit de markt aan het zetten.”