Roofs 2022-08-13 Steigers, bron van ellende of veilig hulpmiddel?

Veilig en gezond werken

Steigers leiden regelmatig tot vervelende discussies op de bouwplaats. De discussie spitst zich dan toe op vragen als: is de steiger veilig genoeg om te gebruiken, wie is verantwoordelijk voor die veiligheid en wie moet het in orde maken? Als ik dit aanhoor, doe ik dat in de regel met kromme tenen omdat de discussie gebaseerd is op ‘van horen zeggen’ en zelden op kennis van de voorschriften en de regels.

Om te beginnen zou bij het beantwoorden van de vragen uitgegaan moeten worden van de voorschriften, regels en wetgeving. Dan hebben we het over de Arbeidsomstandig­hedenwet en dat is bestuursrecht. Meestal begint het echter met de nalatigheid van een andere en daarmee vervallen wet in het civielrecht. Dit zijn twee verschillende uitgangspunten, die je beter niet door elkaar kunt gebruiken. Het is verstandig om te beginnen met de wetgeving, de regels en de voorschriften. Als voorbeeld nemen we een steiger die niet veilig is om op te werken; een werkgever laat zijn werknemer erop werken en krijgt een boete. De Arbeidsomstandighedenwet met de daaruit voortvloeiende regels en voorschriften geeft kaders aan werkgevers en werknemers, waarbinnen de veiligheid en gezondheid op het werk moet worden geregeld. Toezicht en handhaving gebeurt door de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA). Civielrecht speelt zich af tussen twee partijen die een overeenkomst met elkaar hebben. De ene partij komt de afspraken niet na, de andere partij claimt schade en gevolgschade. De werkgever die de boete heeft gekregen, claimt dit bij de partij die de steiger beschikbaar heeft gesteld. Er is immers een onderlinge afspraak niet nagekomen.

De Arbeidsomstandighedenwet stelt dat elke werkgever verantwoordelijk is voor de gereedschappen en hulpmiddelen, die bij het werk gebruikt worden. Dit omvat ook de steiger. Het is daarbij niet relevant wie die heeft gebouwd of heeft laten bouwen. Dit heeft niet alleen consequenties voor de bedrijven die daadwerkelijk aan het dak werken, maar ook voor de opdrachtgever en toezichthouder die een opzichter over de steiger laat lopen. De opdrachtgever is ook een werkgever die in dat geval verantwoordelijk is voor de technische staat van de steiger. Alle partijen die de steiger gebruiken, hebben dus een gezamenlijk belang en moeten ook voldoende kennis hebben van de eisen waaraan een steiger moet voldoen.

In de praktijk komt het voor dat aannemer A delen van de steiger demonteert om zijn werk makkelijker te kunnen doen, waardoor anderen niet meer veilig kunnen werken. Deze aannemers kunnen daardoor geen gebruik maken van de steiger. De partij die de steiger beschikbaar heeft gesteld, moet daarvan in kennis worden gesteld en moet het herstel regelen. Onderling regelen lukt meestal niet omdat de noodzakelijke kennis daarvoor wordt gemist. Het gevolg is veel gezeur en onenigheid tussen de verschillende gebruikers van de steiger, een blijvend onveilige werkplek én meer kans op ongevallen. Het kan anders door al in de voorbereiding en bij de uitbesteding scherpe afspraken te maken. In de Richtlijn Steigers (o.a. in hoofdstuk 6) worden items opgesomd waarover afspraken te maken zijn. De richtlijn is ook handig als naslagwerk als tijdens het gebruik discussies ontstaan.

Hoe controleer je een steiger? De basale kennis, die elke gebruiker zou moeten hebben, is te vinden op steigerwijzer.nl. Er zijn een aantal zaken die iedereen kan beoordelen. Ik som ze op: staan de staanders te lood en is er onderstem­peling tegen het wegzakken? zijn alle werkvloeren dicht, zonder gaten en openingen groter dan een voet? zijn alle vloeren voorzien van kantplanken en dubbele leuningen? zijn er schoren aangebracht en zitten deze in een regelmatig patroon? is er verankering aan de gevel en zit deze ook in een regelmatig patroon? Twijfel bij een van deze items, betekent dat er iets mis is en dat er een deskundige naar moet kijken. Bij elk bedrijf dat steigers gebruikt moet een toezichthouder steigergebruik aanwezig zijn (7.2 richtlijn steiger/steigerwijzer.nl). Deze gecertificeerde deskundige is opgeleid om een steiger te beoordelen.

Door met vakmanschap voor te bereiden, goed op te bouwen en attent te zijn tijdens het werken is de steiger een veilig hulpmiddel om op te werken. Een steiger is dan de veiligste werkplek op hoogte.

Adri Frijters