Roofs 2022-08-80 Iconische FIAT-fabriek heeft nu een daktuin

internationale daken

De door de Italiaanse architect Giacomo Matté-Trucco ontworpen en voor FIAT gebouwde Lingotto-fabriek was, toen het in de jaren twintig van de vorige eeuw werd vervolledigd, de grootste en modernste autofabriek van Europa. Voor zijn tijd was het Lingotto-gebouw invloedrijk en indrukwekkend en dat is het vandaag de dag nog steeds.

De gelauwerde architect Le Corbusier noemde het destijds “een van de meest indrukwekkende bezienswaardigheden van de industrie”. Het gebouw heeft al een meerdere meta­morfoses ondergaan, met nieuwe functies en inmiddels een groen dak, maar het heeft zijn bijzondere uitstraling behouden. Het gebouw is het bewijs dat écht bijzondere architec­tonische kunstwerken zelfs de tand des tijds doorstaan.

Het begin

In 1923 was de toen hypermoderne Lingotto-fabriek van FIAT gereed voor gebruik. De assemblagelijn van de fabriek begon op de begane grond en eindigde op de bovenste verdieping. Daar werden de auto’s onderworpen aan testritten op het circuit. Via spiraalvormige hellingen in het gebouw konden de auto’s weer naar beneden worden gereden en in de showrooms geplaatst. Tijdens zijn functio­nele bestaan als fabriek werden er in totaal zo’n 80 verschil­lende automodellen geproduceerd én werd de fabriek gebruikt als filmset voor de in 1969 geproduceerde film The Italian Job. De fabriek werd in 1982 gesloten, waarna FIAT – wat de afkorting is van Fabbrica Italiana Automobili Torino – een wedstrijd uitschreef voor de herontwikkeling van het gebouw. Die wedstrijd werd gewonnen door architect Renzo Piano.

Een nieuwe bestemming, dezelfde charme

Het was voor iedereen – voor de eigenaren van het gebouw, de inwoners van de stad, de liefhebbers van architectuur en voor architect Renzo Piano zelf – belangrijk om de ziel van de Lingotto-fabriek te behouden. De buitenkant van het gebouw bleef – op een aantal toevoegingen aan het dak na – grotendeels ongewijzigd, maar het interieur werd volledig aangepast. Die toevoegingen aan het dak waren overigens wel bijzonder te noemen. Zo werd er een met glas omgeven expositieruimte toegevoegd op het dak. Daarnaast werd er een futuristische glazen bol genaamd de Bubble geïnstalleerd, welke dienst ging doen als een conferentieruimte. De verwachting was waarschijnlijk dat er hele belangrijke mensen met veel haast zouden komen vergaderen in deze Bubble, aangezien er direct naast de glazen bol een landingsplatform voor helikopters kwam. Ook werden er op het dak een twintigtal eigenzinnige blauwe schoorstenen van cruiseschepen toegevoegd aan het voormalige racecircuit. Ondanks deze excentrieke toevoegingen op het dak van het gebouw, bleef de iconische uitstraling toch goed bewaard.

Hoofdkantoor

Uiteindelijk biedt het gebouw sinds de renovatie ruimte aan de expositie- en conferentieruimte op het dak en aan een audi­torium, twee hotels, verschillende kantoorruimtes en een winkelcentrum onder dat dak. Leuk detail: in 1997 keerde het hoofdkantoor van de directie van de FIAT-groep terug naar het kantoorgedeelte en in 2002 werd ook de afdeling automobieltechniek van de Polytechnische Universiteit van Turijn in het gebouw ondergebracht.

Vergroening

Op het dak van Lingotto heeft een deel van het zwarte, geasfalteerde circuit plaatsgemaakt voor een groene, florissante uitstraling in de vorm van een groen park. De Italiaanse architect Benedetto Camerana en landschapsarchitect Il Giardino Segreto hebben de daktuin, die de toepasselijke naam naam La Pista 500 draagt, ontwikkeld. De toevoeging van de tuin maakt deel uit van een plan om meer publiek te trekken naar het beroemde testcircuit. Tegenwoordig heet het een e-track, aangezien er alleen nog elektrische voertuigen op rijden. De daktuin speelt volgens de architecten in op de hedendaagse trend van vergroening en het in elkaar over laten vloeien van architectuur en natuur – een fenomeen dat door de Franse tuinarchitect Gilles Clément toepasselijk werd benoemd tot ‘het derde landschap’, na natuurlijke en stedelijke landschappen.

300 inheemse soorten

Het totale oppervlak van het circuit beslaat zo’n 27.000 m2, waarvan nu zo’n 6.000 m2 in de vorm van 28 eilanden bedekt worden met beplanting. Deze tuinen van groen en wilde bloemen bloeien in grote plantenbakken en vormen een natuurlijke deken van kleuren die met de seizoenen veranderen. Meer dan 40 duizend planten van zo’n 300 inheemse soorten groeien zowel binnen als buiten het parcours, geselecteerd op basis van ecologische criteria. De meeste zijn vaste planten die snel groeien zonder veel water. Hazelnootbomen, grassoorten en kleurrijke bloemen worden afgewisseld met zones voor fitness, meditatie en yoga. Daarnaast is er een hardloopparcours van blauwe hars aangelegd, dat door de verschillende zones en tuinen slingert.

Het park verandert het private gebouw in een plek die bezocht kan worden door het grote publiek. Naast een fijne plek voor bezoekers om te genieten van het uitzicht over de nabij gelegen Alpen, biedt het park ook nog een toegevoegde waarde op het gebied van ecologische diversiteit en energiebesparing voor het gebouw.

De herontwikkeling van het gebouw en de latere vergroening van het dak laten zien dat wanneer een gebouw architectonisch zo uniek en iconisch is, dat het zich met een beetje aanpassingsvermogen door iedere tijdsgeest heen slaat. En dat aanpassen, dat doet de bijna honderd jaar oude Lingotto-fabriek met gepaste Italiaanse elegantie.